Schiedam geen gerechtelijke dwaling?!

Leestijd: 4 minuten

Schiedam geen gerechtelijke dwaling?!

Normaal gesproken horen we meester Frank Visser, de Rijdende Rechter, vooral uitspraken doen over burenruzies. In het TV-programma Kijken in de Ziel spraken hij en een aantal collega-rechters gisteren over de Schiedammer Parkmoord, waar Cees B. 4 jaar onschuldig voor in de gevangenis zat. Meester Visser vond het desalniettemin geen gerechtelijke dwaling. Een ridicule uitspraak! En daar zullen we het mee moeten doen.

Vanuit mijn bemoeienis met de Deventer Moordzaak ben ik me gaan verdiepen (inclusief participerende observatie tijdens mijn eigen strafzaak) hoe in Nederland de praktijk is bij strafzaken. En daarbij viel ik van de ene verbazing in de andere. Ik dacht altijd dat we het wat dit betreft in Nederland goed voor elkaar hebben, de kwaliteit van de verschillende onderdelen in de justitiële keten goed is en dat de rechten van verdachten goed zijn gewaarborgd. Maar dat bleek op alle punten behoorlijk veel slechter te zijn geregeld dan ik dacht.  Ik heb daar vaak over geschreven en ik beschrijf Nederland dan ook vaak als “Kazachstan aan de Rijn”.

Erger is de onwil

Dat er veel fouten worden gemaakt door OM, Politie en het NFI is al erg, maar nog erger is de onwil, ook bij de politiek, om echt iets aan die fouten te doen.

In het, overigens prima programma “Kijken in de Ziel” van Coen Verbraak, dit keer met rechters, is een aardige indruk te krijgen hoe de rechters tegen hun werk en rechtszaken aankijken. En dat kan een ontluisterend beeld geven. Het dieptepunt was voor mij toen meerdere rechters aangaven dat bij de Schiedammer Parkmoord GEEN SPRAKE is geweest van een gerechtelijke dwaling. Kijk maar naar deze uitzending, vanaf 23 min 15. Mr. Visser, de rijdende rechter, legt met zijn altijd opgewekte uitleg ook nog uit waarom het volgens hem geen gerechtelijke dwaling was.  “Hoe toevallig is het niet dat er tegelijkertijd twee pedofielen in het park aanwezig waren”. En een andere rechter: “Al het bewijs wees op de veroordeelde als dader”.

Op twee manieren zijn uitspraken van deze rechters schokkend:

1.   De definitie van een gerechtelijke dwaling is dat een verdachte wordt veroordeeld, terwijl hij onschuldig is; niets meer en niets minder.

Het is evident dat de veroordeelde Cees B. niet de dader was.  Later is Wik H. veroordeeld, die bekend heeft  en waarvan o.a. DNA op de kleding van het vermoorde meisje is gevonden. Zie hier een beschrijving van de zaak.

Dit is dus een gerechtelijke dwaling pur sang: een onschuldige is veroordeeld, en heeft 4 jaar onterecht in de gevangenis gezeten. Hoezo, geen gerechtelijke dwaling?

Ik had dit geluid al vaker van rechters gehoord, dat Schiedam geen gerechtelijke dwaling is. Blijkbaar leeft dit breed bij rechters. (Zal wel via interne cursussen aan de orde zijn gekomen).

Wat ze waarschijnlijk bedoelen (en onze rijdende rechter legde dat omstandig uit) dat zij vonden dat de rechter met de informatie waar hij over beschikte terecht de beslissing had genomen dat Kees B. schuldig was. Dus dan is het geen gerechterlijke dwaling volgens deze rechters.

Bewijs

Maar dat is dus de definitie niet van een gerechtelijke dwaling! Want dat zou je toch ook bij alle foute veroordelingen kunnen zeggen. Je mag toch hopen dat rechters bij een veroordeling vinden dat op basis van het bewijs de verdachte schuldig is. En dan is er vanuit deze definitie van Mr. Visser en de andere rechters geen enkele zaak meer een gerechtelijke dwaling.

Het is opmerkelijk met welk gemak rechters, een definitie naar hun hand zetten, om maar te kunnen ontkennen dat er sprake is van eigen fouten! En als je een onschuldige tot een langdurige gevangenisstraf veroordeeld, heb je -ongetwijfeld niet opzettelijk- een grote fout begaan. En zal je moeten nagaan waardoor dat is gekomen en vooral hoe je dat in de toekomst voorkomt.

2.  In tegenstelling tot wat de rechters deden voorkomen was het niet zo dat al het bewijs tegen Cees B. pleitte. Er was ook ontlastend bewijs.  Het is de keuze van de rechters geweest om al het  bewijs zo te wegen dat ze Cees B. veroordeelden.

Ten aanzien van de Schiedammer Parkmoord is er een uitgebreid rapport van de Commissie Posthumus die laat zien hoeveel fouten er bij het onderzoek naar deze moord zijn gemaakt. Ongeveer iedereen die erbij betrokken was maakte –vaak ook nog grote- fouten. Als je het hele rapport leest dan geloof je je ogen niet en verlies je al direct elk vertrouwen in de kwaliteit van de rechtspraak.

Onthutsend

Maar juist als je die informatie kent (en voor alle rechters zou dit verplichte kost horen te zijn) is het onthutsend dat rechters nu blijkbaar vinden dat ze toen toch geen fouten hebben gemaakt.

Het is de taak van de rechter om alle relevante informatie op tafel te krijgen om hun beslissingen gefundeerd te kunnen nemen. En inderdaad heeft het OM er veel aan gedaan om de rechters op een verkeerd been te zetten. Maar ook bij de rechtszaken tegen Cees B. zelf is de informatie op tafel gekomen, op basis waarvan je kon vaststellen dat Cees B. de dader niet kon zijn of het zeer onwaarschijnlijk was dat hij de moordenaar was. O.a. was hij zo laat vertrokken van zijn werk, dat hij nooit op tijd in het park had kunnen zijn, om de moord te plegen. En het jongetje, die het wel overleefd had, gaf een signalement van de dader die compleet verschilde van die van Cees B. (en trouwens wel goed leek op die van Wik H.).

Het besluit om deze informatie niet te gebruiken en andere informatie wel (zoals Mr. Visser in de uitzending nog verwoordde),  is echt de afweging geweest van de rechters. Als je zo laat van je werk vertrokken bent dat je niet in het park had kunnen zijn om de moord te plegen, dan is er toch echt een hard argument dat tegen de schuld van Cees B. pleit, of hij pedofiel is of niet.  En om dan nu te zeggen in de uitzending dat het geen fout van de rechters is geweest/ geen gerechtelijke dwaling, leert mij dat de rechters van die dwaling veel minder hebben geleerd dan ze vaak pretenderen.

Nieuwe rechtbank

In Engeland hebben ze al ongeveer 20 jaar de CCRC, waarbij een onafhankelijke commissie beoordeeld of er sprake is geweest van een mogelijke gerechtelijke dwaling. En als dat zo is wordt de zaak herzien en voorgelegd aan een nieuwe rechtbank (Zo zijn in 20 jaar ongeveer 400 mensen vrijgekomen).  Zolang zoiets in Nederland niet is, zal het in Nederland vrijwel onmogelijk zijn gerechtelijke dwalingen aan te tonen. Want alle geledingen binnen de justitiele keten, inclusief rechters, hebben een hardgrondige hekel om te erkennen dat er een fout is gemaakt.  En hoe moeilijk dat is wordt wel bewezen als zelfs nu in de uitzending van “Kijken in de Ziel”, jaren nadat Wik H. is veroordeeld voor de Schiedammer Parkmoord, nog rechters zeggen dat de veroordeling van Cees B. geen gerechtelijke dwaling is geweest.

U heeft zojuist gelezen: Schiedam geen gerechtelijke dwaling?!

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.