Hoe het virus zich in Nederland verspreidt, zegt veel over het effect van de genomen maatregelen. We trekken een vergelijking tussen verschillende regio's binnen Nederland en tussen Nederland en andere landen. Tot slot bespreken we de implicaties van de verschillen en waar we allemaal rekening mee moeten houden voor een smart exit.
Lees volledig artikel: Wat we kunnen leren van de patronen van verspreiding in Nederland
De wijze waarop het COVID-virus in Nederland verspreidt, leert ons veel over het effect van de genomen maatregelen. Dit is het huidig overzicht van het totaal aantal doden per provincie en het aantal ziekenhuisopnamen in de gemeenten. De cijfers zijn berekend per 1 miljoen inwoners.
Er is een groot verschil in cijfers tussen Oost-Brabant/Noord-Limburg en de andere provincies. Op dit moment zijn er in Oost-Brabant 30 keer zoveel doden gerelateerd aan het aantal inwoners, dan elders. De grote uitbraak daar gebeurde tijdens Carnaval rond 26 februari. Dit was een duidelijke superspread event.
Het verschil met Groningen komt deels ook omdat de eerste besmettingen in Groningen later begonnen dan in Brabant. Maar zelfs als we de cijfers zouden relateren aan het moment van de start van de uitbraak per provincie, dan is het aantal slachtoffers in Groningen nog steeds een factor 6 keer zo klein.
Een goede vergelijking tussen de provincies onderling is op dit moment niet meer mogelijk, omdat de uitbraak -toen half maart harde maatregelen werden genomen in Nederland- reeds op volle kracht in Brabant bezig was, terwijl Groningen nog maar net begonnen was.
Snelheid van verspreiding
Maar er is wel iets anders dat we wel goed met elkaar kunnen vergelijken. En dat is de snelheid van de verspreiding per provincie voordat er maatregelen genomen werden versus die snelheid nu. Dat hebben we met een vergelijkingscijfer gedaan dat lijkt op R0. Het aantal doden wordt afgezet tegen het aantal doden 6 dagen eerder. Als dat cijfer boven de 1 is, dan is er sprake van een verdere verspreiding. Als dat cijfer onder de 1 is dan neem de verspreiding af. Dit cijfer is dus een eenvoudige benadering van de R0, reproductiefactor.
Per provincie wordt dan gekeken hoe was die R0 in de tijd voordat er half maart in Nederland maatregelen genomen wereden en hoe is die nu.
Voordat Nederland maatregelen nam, was dit indexcfijer 2,0. Inmiddels is dat cijfer gedaald naar gemiddeld 0,75. In Noord Brabant en Limburg zelfs naar 0,5, maar in de meeste andere provincies is die score nog ca. 1,0. Maar dan moet wel beseft worden dat dit in feite de situatie van 2 weken geleden weergeeft, omdat de slachtoffers die nu vallen, ergens tussen 2 en 3 weken geleden zijn besmet.
Dus op dit moment zal die index alleen nog maar lager zijn. Dat zie je ook als je naar de ontwikkeling van de ziekenhuisopnamen per provincie per dag kijkt. In Brabant zien we een daling inzetten na 27 maart, in Limburg na 30 maart. In de andere provincies zien we de daling enkele dagen later inzetten, zodat we mogen verwachten dat we in die andere provincies ook het aantal doden binnenkort zullen zien dalen.
Ik denk dat vandaag de R0 in Nederland al in de buurt van de 0,5 ligt (of zelfs lager).
Effect gehad?
Zeker voor besluiten, die er genomen moeten worden rondom de exit-strategie, is het belangrijk om vast te stellen welke maatregelen nu eigenlijk het meest effect hebben gehad. Want hoe is dit patroon in Nederland tot stand gekomen? Een superspread-event in Oost-Brabant tijdens Carnaval, evenals die was in de omgeving van Bergamo een week eerder rondom de voetbalwedstrijd van Atalanta Bergamo.
Door met Korea te vergelijken kunnen we de cijfers in Nederland beter interpreteren. Daar is ook zo een bijzondere gebeurtenis geweest (in de tweede week van februari). Korea houdt veel bij van wat er gebeurd is en welke acties zijn ondernemen. Plus dat men veel meer test dan in Nederland. Deze Wikipedia pagina over dat land geeft complete en toegankelijke informatie.
De grote uitbraak in Korea vond plaats in bij de Christelijke Shincheonji beweging in Daegu. 250 kilometer van Seoul. Zij hielden in de tweede week van februari bijeenkomsten waar velen bij zijn besmet. 45% van alle gevallen en doden van Korea zijn direct aan die bijeenkomst gekoppeld.
Ruim een week na de bijeenkomst hadden de autoriteiten al door dat daar de bron van de besmetting lag en namen zij hun maatregelen.
Korea
Inmiddels is de uitbraak in Korea vrijwel onder controle. In die provincie Daegu zijn er per 1 miljoen inwoners al wel 60 doden gevallen. Dat zijn de cijfers van Zuid-Holland dit moment en is een vijfde van de cijfers in Brabant.
Maar Seoul, met 10 miljoen inwoners, kent slecht 145 gevallen en maar 2 doden! Dat is 0,2 op 1 miljoen.
Bij het overzicht op de Wikipedia pagina van Korea zie je ook de omschrijving van de secundaire uitbraken. In de provincie Daegu was dat vooral in de ziekenhuizen. Op andere plekken zien we kerken genoemd, call-centers en een sportschool. Maar de aantallen vallen in het niet bij die van de religieuze bijeenkomst in Daegu.
Brandhaarden
In diverse andere landen zien we grote brandhaarden die samenhangen met bijeenkomsten waar veel mensen bij elkaar waren (en men ook veel zong, waarvan ik denk dat dit een omstandigheid is waarin besmette aanwezigen maximaal micro-druppels verspreiden). En in sommige situaties, waarin de luchtvochtigheid laag was en de ventilatie slecht, waardoor significant meer mensen besmet zijn geraakt.
Dit zijn superspread-events. Naast deze in Korea, weten we er ook van één in Kuala Lumpur, in Mulhouse (Franrijk), Mardi Gras in New Orleans, Spring Break in Florida, het carnaval in de kustplaats van Ecuador en het carnaval in Brabant.
Vervolgens zie je, dat de vele mensen die daar besmet zijn op hun beurt weer anderen hebben besmet. Ook daar lijken superspread-events van de tweede en kleinere categorie voor de voornaamste verspreiding te zorgen (zoals kerkdiensten en koorrepetities).
Prof. Streeck heeft in zijn onderzoek in Kreis Heinsberg vastgesteld, dat er geen besmettingen via voorwerpen plaats hadden en dat er ook amper besmettingen in winkels en bij kappers hebben plaatsgevonden.
Zowel de ontwikkelingen in Nederland, voorafgaande aan de intelligente Lockdown als erna, evenals die in Korea, geven belangrijke informatie voor de exit-strategie.
Grotere aantallen mensen
Vooralsnog kunnen we geen bijeenkomsten toelaten met grotere aantallen mensen, waar gezongen/geschreeuwd wordt. Ik vind dat er heel snel proefondervindelijk moet vastgesteld worden hoe we bij die bijeenkomsten wel kunnen zorgen dat er geen besmettingen plaats vinden. Welke rol speelt het weer? En misschien kunnen dat soort evenementen wel, maar dan met mondbescherming?
Tegelijkertijd moeten we beseffen dat een niet gering aantal van de huidige sterfgevallen plaatsvindt in zorginstellingen. Ik ben bang dat interne luchtcirculatie-systemen plus lage vochtigheid en weinig open ramen, tot een situatie hebben geleid dat ook hier in één klap velen tegelijk zijn besmet. Dat zal ongetwijfeld ook de komende weken nog behoorlijk wat slachtoffers vergen.
Maar dat betekent ook, dat in de samenleving buiten die zorginstellingen de R0 al behoorlijk de nul nadert.
Als we mogelijke superspread events verboden houden en goed opletten bij een bijzondere uitbraak, dan kan er al veel meer buitenshuis op dit moment, dan menigeen denkt.
U heeft zojuist gelezen: Wat we kunnen leren van de patronen van verspreiding in Nederland.
Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.
