Wat zeggen de Corona cijfers? Doen we het goed of niet?

Leestijd: 4 minuten

Wat zeggen de Corona cijfers? Doen we het goed of niet?

In de afgelopen dagen horen we van diverse kant in de talkshows op TV zeggen dat de R0 (reproductiefactor) weer oploopt naar 1. Dan krijg je toch het gevoel dat “we”, ondanks alle strenge maatregelen, toch de verkeerde kant op gaan.

Maar als je wat dieper in de feitelijke data duikt, dan zie je enerzijds hoe wankel die observatie is, en dat die stijging, als die er echt zou zijn, op dit moment weinig betekent.

Dus laten we even naar de cijfers in het juiste perspectief kijken.

Het valt me op dat het RIVM het Reproductiegetal (R0) niet in de dagelijkse verslagen vermeldt. Die komt alleen langs in de wekelijkse briefing.

R0 is een indicatie van hoeveel mensen andere personen besmetten. Dus als er in Nederland in totaal 100 mensen besmet zijn en die besmetten binnen een bepaalde periode 100 anderen, dan is de R0 gelijk aan 1. De R0 van COVID-19 was half maart ruim boven de 2, maar is sinds 21 maart sterk aan het dalen (volgens mij vooral omdat bijeenkomsten met meerdere mensen zijn verboden, waardoor de superspreading events niet meer plaatsvonden).

Het is lastig om de zuivere R0 te bepalen.

Dat komt vooral omdat we het echte aantal besmettingen niet kennen. Op basis van internationaal onderzoek, zoals deze, schatten we dat die besmettingen een factor 50 hoger liggen dan het aantal geregistreerde patiënten. Het is dus een afgeleide uit andere cijfers. Welke het RIVM gebruikt zou ik niet weten (ik neem aan ziekenhuisopnamen of sterfte).

Het grote probleem bij de bekende cijfers van onze ziekenhuisopnamen/sterftegevallen is dat we niet goed registreren waar die slachtoffers vandaan komen. Laten we eens aannemen dat de helft uit zorginstellingen komt. Wat daar gebeurt staat eigenlijk los van wat er buiten die instellingen gebeurt. Er kan dus een stijging van ziekenhuisopnamen/sterftegevallen komen uit zorginstellingen, terwijl de R0 in de rest van de samenleving keurig verder daalt. Dus als bij de berekening van de R0 ook de instroom van zieken en dodelijke slachtoffers uit instellingen wordt meegeteld, zegt de R0 eigenlijk niets meer over de toestand in de rest van de samenleving.

Last but not least.

Kijk naar de ontwikkeling van de ziekenhuisopnamen hieronder. Op het hoogtepunt (eind maart) ruim 500 per dag. Dat is nu gedaald naar minder dan 100 per dag. Het aantal geregistreerde overlijdensgevallen had zijn hoogtepunt circa 1 week later, met ongeveer 170 doden per dag . Dat zijn er inmiddels ongeveer 50. Het huidige percentage doden t.o.v. het hoogtepunt is 30%. Gezien het na-ijlen moeten we kijken naar de ziekenhuisopnamen van een week geleden.

Dat waren er een week geleden minder dan 20% van het hoogtepunt. Dus op basis van de registratie van de sterftegevallen zou je zeggen dat het langzamer de goede kant op gaat, dan uit de registratie van de ziekenhuisopnamen blijkt. Welke van de twee geeft het goede beeld?  En welke hiervan gebruikt het RIVM?

Bij beide cijfers zijn er duidelijke problemen.

Het kan gaan stijgen of dalen zonder dat dit in werkelijkheid het geval is.

Stel bijvoorbeeld dat steeds meer mensen niet naar het ziekenhuis willen met coronaklachten. Dat zou dan een verklaring kunnen zijn voor de sterkere daling van het aantal ziekenhuisopnamen. Of juist andersom.

Ten aanzien van het sterftecijfer weten we al zeker dat er iets belangrijks gebeurd is.  Uit de gegevens van het CBS blijkt dat er ruim 2 keer meer mensen zijn overleden aan corona, dan het RIVM heeft geregistreerd. Vergelijkbare verschillen zien we in allerlei landen (Dit is een overzicht van New York Times).

Sinds 10 april probeert men beter zijn best te doen om wel het juiste aantal coronadoden te registreren. Wellicht gaat daardoor het cijfer van het aantal sterfgevallen wat omhoog. Kortom: de ontwikkeling van het sterftecijfer is ook niet een onomstreden getal. Er zitten dus nog wel wat onzekerheden in de hardheid van de cijfers zelf.

Maar zelfs als het cijfer heel hard is, dan nog is het belangrijk om te weten welk deel uit zorginstellingen komt, en welk deel niet. Misschien is inmiddels het aantal sterfgevallen vooral afkomstig uit zorginstellingen, terwijl dat aanvankelijk in mindere mate het geval was?

Maar zelfs als de R0 nu wel echt rond de 1 zou zitten, dan betekent dat dat we hooguit in een situatie zouden belanden dat het aantal nieuwe besmette personen stabiel blijft, en dus bij lange na niet een situatie schept met weer forse groei. Dat risico gaat wellicht pas weer in het najaar ontstaan.

Ten slotte

Men ligt gemiddeld 3 weken op een IC.  Drie weken geleden werden er circa 70 personen per dag op IC’s geplaatst.  Dit aantal zal nu gemiddeld per dag uitstromen. De instroom op dit moment is rond de 20.

Op basis daarvan kan aangenomen worden dat de daling op de IC’s per dag, de komende dagen 40 à 50 personen per dag zal zijn. Dus op 1, 2, of 3 mei zullen we dalen naar een cijfer van minder dan 700 personen op de IC’s. En over drie weken zal dat aantal dan in de buurt van de 500 komen te liggen, als het aantal nieuwe IC-opnamen onder de 20 per dag bljven.

Ook als de R0 in heel Nederland weer rond de 1 zal komen, dan nog zal er, in ieder geval tot het najaar, geen forse stijging ontstaan van het aantal mensen op de IC’s.  Ook niet als we de maatregelen fors gaan verruimen.

Het zou me niets verbazen als dit aantal in de komende 2 maanden, het aantal patiënten op de IC’s, nog fors onder de 500 zal terechtkomen.

Wanneer gaan we eens aan de slag met die andere belangrijke patiënt die ook in ernstige toestand op de IC ligt: de Nederlandse economie en samenleving? Daarvan is de toestand de afgelopen drie weken alleen maar slechter geworden.

U heeft zojuist gelezen: Wat zeggen de cijfers? Doen we het goed of niet?

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.