Besmettingen van (grote) clusters worden nog altijd stug toegeschreven aan het breken van de 1,5-meterregel zonder dat er aandacht wordt besteed aan de veel logischere besmettingsreden, namelijk dat het virus in de lucht bleef zweven en een tijd lang werd ingeademd. Dit stuk geeft een overzicht van handvatten voor een aanpak besloten openbare ruimtes.
Lees volledig artikel: Ventilatie blijft ondergeschoven kindje (plus enkele oplossingsrichtingen)
Ik blijf het onthutsend vinden dat men bij (grote) clusters met coronabesmettingen blijft stellen dat dit komt doordat mensen zich niet aan de 1,5 meter zouden hebben gehouden. En dat er geen of weinig aandacht wordt besteed aan de veel logischer reden van die besmettingen, namelijk het virus dat in de lucht bleef zweven en een tijd werd ingeademd.
Ik beschik over drie overzichten van forse clusters in Nederland tussen eind juni en half juli. Op die plekken, onder andere in Hillegom en Goes, zijn samen bijna 100 mensen besmet. In Hillegom is 60 procent van de aanwezigen besmet en in Goes zelfs 80 procent.
Het cluster in Hillegom
In Hillegom raakten mensen ’s avonds na elf uur besmet. Mogelijk in verband met geluidsoverlast werd toen de verbinding met de buitenlucht de facto afgesloten. 31 van de ongeveer 50 aanwezigen waren besmet. Van een bron heb ik begrepen dat niemand ernstig ziek is geworden. Dat kan samenhangen met het feit dat het geen ouderen waren, maar ik denk ook dat het komt doordat de virale dosis die werd ingeademd vrij laag was. Dat kan liggen aan zowel de hoeveelheid virus in de lucht als aan de duur dat men het inademt.
Er zijn veel meer clusters geweest, maar die zijn niet zo specifiek beschreven. Op deze prima site van BDdataplan wordt geprobeerd ze bij te houden, maar het zal verre van compleet zijn. Hoe groot het deel is van deze clusters in het totaal aantal besmettingen is niet te goed te bepalen, maar ze vormen zeker een fors aandeel.
Door het aanhoudend ontkennen van het echte belang van aerosols en het pas recentelijk definiëren van ventilatie als mogelijke aanpak, blijven onze autoriteiten hameren op 1,5 meter en handen wassen, maar zeggen ze niet: “Ventilatie/zoveel mogelijk frisse lucht erbij.”
Wellicht gaat het -eindelijk -veranderen. Want enkele dagen geleden heeft de WHO ineens aandacht geschonken aan ventilatie en zien we ook dat het RIVM het onderwerp serieuzer is gaan nemen.
Risico’s in binnenruimtes: enkele handvatten
Ik krijg veel vragen over besloten openbare ruimtes. Wanneer loop je nu gevaar? Wat is ertegen te doen? Werkt dit filter of deze virusbestrijder? Ik kan en wil daar zelf geen antwoorden op geven. Mede daarom heb ik het Deltaplan Ventilatie voorgesteld. Dat plan voorziet ook in een taskforce die dan wel die antwoorden kan geven. Mede om het kaf van het koren te kunnen scheiden, want het aanbod is groot.
Helaas zijn we nu bijna zes weken verder en er is op dit terrein weinig gebeurd. Wel een steeds grotere bewustwording (ik merk dat er ook achter de schermen wel wat aan het gebeuren is), maar in de nieuwsprogramma’s en bij Op1 zou dit onderwerp vaker besproken moeten worden dan de mondkapjes. Het dragen van mondkapjes zou trouwens in hoge mate moeten afhangen van de kwaliteit van de ventilatie in besloten ruimtes.
Onderbouwing
Hopelijk komt er toch een moment dat het Deltaplan Ventilatie wordt aangekondigd als Den Haag weer uit zijn zomerslaap komt (maar dan hebben we weer een aantal weken verloren).
Ik heb contact met diverse deskundigen in binnen- en buitenland, die proberen een (kwantitatieve) onderbouwing te geven voor het risico dat je kunt lopen in besloten ruimtes en hoe belangrijk ventilatie dan is.
Professor Jimenez uit Colorado doet op dat gebied veel werk. Hij is op Twitter zeer actief over het onderwerp aerosolen. Als je op Twitter zit, dan zou ik hem zeker volgen (@jljcolorado).
Als je je wat meer in zijn werk wil verdiepen, dan zijn dit belangrijke onderdelen:
- Dit is zijn basisverhaal over aerosols.
- De spreadsheet waar je berekeningen kunt maken over de risico’s van het inademen van het virus voor een aantal specifieke situaties. Dit is een korte introductie. En hier een uitgebreidere uitleg via een webinar. Plus een Q&A erover.
- En hier is zijn post van vandaag over het gebruik van een CO₂-meter om in te schatten hoeveel frisse lucht er wordt aangevoerd in een ruimte. Ik heb zo’n metertje ook aangeschaft en het biedt me inderdaad een goed inzicht.
Expert op ventilatiegebied
Daarnaast heb ik een andere bijdrage ontvangen die ik graag met jullie deel. Het is van Fahmi Yigit. Al vanaf de SARS-periode in 2003 is hij bezig met ventilatie en virusbestrijding.
Ik heb contact met hem sinds eind maart en ben onder de indruk van zijn kennis en ervaring. Hij heeft veel kennis met mij gedeeld. Daarnaast heb ik ook van veel anderen, die in meer of mindere mate actief zijn of waren op dit terrein, belangwekkende informatie gekregen. Die heb ik direct op deze site gedeeld of het staat tussen de commentaren onder mijn blogs.
Aan sommigen heb ik gevraagd of ze hun ervaringen met mijn lezers willen delen. Hierbij mogen zij uiteraard zelf de tekst bepalen. Een aantal teksten heb ik al geplaatst en een ander deel gaat nog komen.
Besmetting in ruimtes naar nul
Fahmi heeft mij laten zien hoe je aan de hand van het zogeheten Mollier-diagram goed inzicht kunt krijgen onder welke condities er een groter gevaar op besmetting bestaat. Ook weet hij veel weet over ventileren met HVAC-systemen en hoe dat het beste zou kunnen om de kans op besmetting in ruimtes naar nul te brengen.
Hoewel hij in de sector commercieel actief is, zie ik geen bezwaren om op deze plek zijn knowhow met jullie te delen.
Mijn redenen hiervoor:
- Omdat hij al zolang actief in die sector is, weet hij er veel van.
- Mensen zoals Fahmi zitten op dit moment al tot hun oren in het werk en hebben geen additionele reclame nodig.
- In zijn stuk gaat hij niet in op het specifieke aanbod dat hij/zijn bedrijf heeft, maar deelt hij alleen zijn knowhow.
- Ik expliciteer het hierbij.
Diagram
Onderaan treft u de link naar zijn bijdrage die u kunt downloaden. Het is geen simpele kost, maar geeft wel extra inzicht. Om u op weg te helpen laat ik alleen het Mollier-diagram zien en leg ik kort uit hoe u die moet lezen.
- Verticaal in lila is de temperatuur van de lucht. Die loopt van +60 graden Celsius tot -20 graden Celsius.
- De groene gebogen lijnen geven de relatieve luchtvochtigheid weer. Die loopt van 10 procent tot 100 procent.
- Als u die twee combineert komt u in het diagram op een bepaald punt uit. Neem bijvoorbeeld 25 graden Celsius en 50 procent luchtvochtigheid. U komt dan precies op de plek uit waar de letter “A” staat.
De kleuren in het diagram geven aan in hoeverre een situatie risicovol is. Groen is veilig en de bruinige kleuren het onveiligst. In het stuk wordt dat verder uitgelegd. De letters staan voor specifieke situaties of momenten in een jaar.
In het stuk wordt verder uitgelegd wat een goede aanpak is om met behulp van ventilatie onveilige situaties een stuk veiliger te maken.
U kunt het hier lezen of downloaden. De bijdrage van Fahmi en het spreadsheet van professor Jimenez bieden goede oplossingsrichtingen. Terecht maken ze allebei voorbehouden, omdat nog niet alles kwantitatief is onderbouwd. Daar moet u zeker rekening mee houden. Maar het geeft wel handvatten voor mensen die beslissingen moeten nemen en die niet kunnen wachten totdat er meer bekend is. (En als er meer bekend is, zullen er nog steeds verschillende stromingen zijn ten aanzien van wat nu echt belangrijk is en wat niet).
