Arts doorbreekt omerta, ‘Verbaasd over systematische denkfout’

Leestijd: 5 minuten

Verbaasd over systematische denkfout

De omerta

Ik heb regelmatig contact gehad met medici en andere wetenschappers, die me meldde het in hoofdlijnen eens te zijn met mijn bevindingen en conclusies. Als ik echter aan hen vroeg om daar dan ook open mee naar buiten te komen, werd het behoorlijk stil. Ik beschreef dit al eerder als een soort omerta.

Als in Nederland in de media virologen, epidemiologen of microbiologen verschenen dan hoorde je eigenlijk altijd varianten van hetzelfde verhaal. Men conformeerde zich aan de lijn van de RIVM. En in de media werd maar heel weinig ruimte geboden aan deskundigen, die duidelijke andere conclusies trokken. 

Heel af en toe zag ik dan een soort held opduiken, zoals de longarts Hans in ’t Veen bij EenVandaag en de microbioloog Peter de Man bij Op1. Maar die sneeuwden al snel onder omdat de media-aandacht massaal werd gericht op de usual suspects, de nieuwe categorie BN-ers, zoals Koopmans, Osterhaus, Kuipers, Gommers, Bruijning en anderen.

Positieve reactie

Deze week kreeg ik een mail van een Professor werkzaam in Belgie, die als internist-infectioloog actief was/is tijdens deze Covid-19 crisis met de melding dat hij al vanaf het begin, door zijn ervaringen in het ziekenhuis, kon vinden in de meeste van mijn bevindingen en conclusies.

Zoiets had ik al vaker gehad en op mijn vraag of hij er een blog over wilde schrijven voor op deze plek, antwoordde hij -tot mijn verrassing- positief.  Dus daarom, met groot respect voor de moed, die hij toont hier zijn bijdrage. In de hoop dat deze informatie niet alleen beperkt wordt tot de lezers van deze site, maar ook doordringt naar een groot deel van de bevolking en de regering.

Dit is de bijdrage van Prof.dr. Jeroen van der Hilst

Zinvol beleid op basis van juiste aannames

Mijn naam is Jeroen van der Hilst en ik ben werkzaam als internist-infectioloog in één van de grootste Vlaamse ziekenhuizen, het Jessa ziekenhuis, in Hasselt in Belgisch Limburg. Ons ziekenhuis zat in het epicentrum van de epidemie. (zie dit artikel)  

We hebben in de eerste golf meer dan 500 patiënten opgenomen en helaas hebben we ook meer dan 100 doden te betreuren gehad. Als dienst infectieziekten hebben we de eerste opvang van de Covid-verdachte patiënten gedaan. Ik heb hier zelf een groot aantal patiënten gezien en gesproken. Uiteraard heb ik de wetenschappelijke literatuur van nabij gevolgd.

Met mijn klinische ervaring in combinatie met de wetenschappelijke literatuur en de epidemiologische gegevens van de infectie, ben ik echter hoogst verbaasd over de systematische denkfout dat verspreiding via aerosolen geen, of slechts een beperkte rol zou spelen in de epidemie.

De meeste geïnfecteerde personen blijken weinig besmettelijk en geven het virus zelfs bij langdurig  nauw contact lang niet altijd door. Dit komt uit verschillende onderzoeken waarbij gekeken is wat de besmettingsgraad is van gezinsleden van geïnfecteerde personen. De zogenaamde secondary case rate is slechts 12-17%.  ( zie dit artikel in The Lancet)

Droplets

Wij hebben in ons ziekenhuis ook gezien, door afweerstoffen te bepalen, dat het aantal medewerkers dat Covid heeft opgelopen in de zelfde orde lag als in de algemene bevolking.

Er is geen twijfel dat SARS CoV2 zich via droplets kan verspreiden en dat 1,5 meter afstand houden in veel gevallen voldoende is om verdere infecties te voorkomen. Echter, dat Covid alléén of voornamelijk door droplets heeft verspreid, zoals al geruime tijd door het RIVM wordt beweerd, kán geen verklaring zijn voor de dynamiek van de huidige epidemie. Het is evident dat een klein deel van de mensen een zogenaamde superverspreider is.

De grote verspreiding van de epidemie heeft plaatsgevonden via zogenaamde superspreading events. Er zijn hiervan inmiddels honderden, zo niet duizenden voorbeelden. Superverspreiders blijken in staat om grote groepen mensen te besmetten als de omstandigheden hiervoor optimaal zijn. Uit de talrijke voorbeelden blijkt steeds hetzelfde: een superspreading event vindt plaats binnen in een afgesloten ruimte zonder luchtverversing en bij voorkeur met luchtcirculatie (airconditioning). De afstand waarbinnen mensen geïnfecteerd raken is veel groter dan 1,5 meter. Concreet betreft het kroegen, feesttenten, en gebedsruimten.

Carnval

In ons ziekenhuis kon een belangrijk deel van de eerste patiënten gelinkt worden aan grote carnavalsfeesten in feesttenten. In de buitenlucht vindt nauwelijks transmissie plaats. Hier is inmiddels ook overtuigend wetenschappelijk bewijs voor uit China, waar men bij 1245 gevallen slechts in één geval een mogelijke transmissie in de buitenlucht hebben gevonden. (https://www.medrxiv.org/content/10.1101/. Ook de grote Black Lives Matters protesten in Amsterdam, Rotterdam en Brussel hebben geen enkel gedocumenteerd geval van SARS-CoV2 transmissie opgeleverd.

Een heel duidelijke aanwijzing is de inmiddels beruchte voetbalwedstrijd van Atalanta Bergamo tegen Valencia in de Champions league op 19 februari. Dit is een enorm superspreading event geweest. In het weekend voor én na deze wedstrijd zijn er in de serie A nog 16 wedstrijden met publiek gespeeld. Ook door Atalanta Bergamo, zonder dat dit heeft geleid tot grote verspreiding. Wat maakte die ene wedstrijd op 19 februari nu zo bijzonder?

Stadion van Bergamo

Dat was het feit dat het stadion van Bergamo niet geschikt bleek voor Champions League wedstrijden. En men daarom is uitgeweken naar het 56 kilometer verder op gelegen San Siro stadion in Milaan. Met bussen en openbaar vervoer zijn tienduizenden mensen heen en, vaak in een andere samenstelling, weer teruggereisd. In slecht geventileerde zeer volle bussen en treintoestellen. De grootschalige transmissie heeft plaats gevonden op weg van en naar het stadion, niet ín het stadion.

Naast 1,5 meter wordt handenhygiëne gepromoot als één van de belangrijkste maatregelen. Er is door het RIVM zelfs bij herhaling gesteld dat mondkapjes het risico op transmissie kunnen vergroten omdat mensen met hun handen aan de mondkapjes zitten. Echter, tot op heden nog geen enkel geval tegengekomen in mijn eigen klinische praktijk dan wel in de medische literatuur van besmetting via oppervlakten.

De lock-down was erg succesvol in het beteugelen van de epidemie. Echter, met het versoepelen van de maatregelen heeft men de fout gemaakt superspreaders de kans te geven. Er mogen weer 100 man in Nederland en 200 man in België bij elkaar komen binnenshuis. Het gevolg hiervan is exact wat we konden verwachten. Er is een opleving in specifieke groepen in de maatschappij, die in omstandigheden zijn gekomen waarin superspreading kan plaatsvinden.

Huwelijksfeesten

Concreet gaat het om de Turkse en Marokkaanse gemeenschap, waar er via huwelijksfeesten en moskeebezoek velen zijn besmet geraakt. Arbeidsmigranten in het bijzonder degene die in afgesloten ruimte werken (vleesverwerkende industrie) en jongeren die op vakantie in bijv. Ibiza de clubs hebben bezocht. Buiten deze groepen zijn er nauwelijks besmettingen te vinden.

Ik ben optimisch over de vooruitzichten van een vaccin op korte termijn. Totdat dit wordt geïntroduceerd zullen we echter zinnige maatregelen moeten nemen om het virus onder controle te houden. Om het draagvlak hiervoor te behouden in de samenleving lijkt het mij ook belangrijk om onzinnige maatregelen te schrappen. Dit houdt in dat er vol moet worden ingezet op het voorkomen van superverspreiding. Dus geen enkele activiteit met meer dan 10 mensen in slecht geventileerde binnenruimte. Dus geen bruiloftsfeesten, geen kerk- of moskeebezoek, geen openstelling van cafés, etc.

Daar waar samenkomsten niet voorkomen kunnen worden dient er alles aan gedaan te worden om aerosolen verspreiding zoveel als mogelijk te voorkomen. Dus goede ventilatie en dragen van mondkapjes. Mondkapjesplicht in de buitenlucht is echter onzinnig en ondermijnt het draagvlak voor wél zinvolle maatregelen. De sterke nadruk op hygiëne heeft geen wetenschappelijke basis en kan worden verlaten. Als iedereen een beetje discipline kan opbrengen en er verstandig beleid wordt gevoerd, dan gaan we geen tweede tsunami krijgen.

Prof Dr Jeroen van der Hilst Internist-infectioloog, Jessa ziekenhuis.
Prof Immuunpathologie, Universiteit van Hasselt.

De bovengenoemde tekst  representeert de persoonlijke mening van de auteur en niet die van organisaties waaraan auteur is verbonden”

Naschrift Maurice de Hond

Ik ben erg blij dat Prof. Van der Hilst zijn ervaringen deelt met de buitenwereld. Ten aanzien van de wijze waarop de besmettingen  volgens hem verlopen is het grotendeels een bevestiging van wat ik al vanaf april op deze plek schrijf.  Ten aanzien van de laatste alinea kan ik wel een aantal kanttekeningen plaatsen, maar dat doe ik niet in dit blog.

Mijn respect voor Jeroen van der Hilst, die datgene gedaan heeft, wat velen uit zijn beroepsgroep met ongeveer dezelde ervaringen, blijkbaar niet durfden.

Hopelijk breekt hij die omerta, die er tot nu toe in de Nederlandse media was, hiermee echt open.

U heeft zojuist gelezen: Arts doorbreekt omerta, ‘Verbaasd over systematische denkfout’.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.