Door de weekcijfers van het RIVM over een langere periode te vergelijken, kan worden aangetoond dat de ontwikkeling van het virus onder de Nederlandse bevolking sterk wordt overschat.
Lees volledig artikel: RIVM-schatting klopt niet, veel minder mensen infectieus
RIVM-schatting klopt niet, veel minder mensen infectieus
Vanaf het begin van deze Coronacrisis worden we om de oren geslagen met cijfers. En doordat ze vaak worden gepresenteerd zonder achtergrondinformatie om ze echt te kunnen doorgronden, hebben ze vaak het gevolg dat mensen er onnodig bang door worden gemaakt. Zeker als er weer gemeld wordt, dat het aantal besmettingen oploopt zie je een bekend patroon. Het wordt in de media uitvergroot en de bestuurders gebruiken het om ons te waarschuwen ons toch echt aan de instructies te houden, want anders…….
Bij ieder soort cijfer, dat gepresenteerd wordt, kunnen vraagtekens gezet worden. Of ze wel zo hard zijn als het lijkt? Als we meer testen krijgen we toch meer positieve uitslagen!? En kan het niet zo zijn dat men in maart in de overvolle ziekenhuizen minder makkelijk patiënten opnamen dan nu terwijl het -gelukkig- een stuk rustiger is?
Toch moeten we proberen met wat we wel hebben een indruk te krijgen van de ontwikkelingen sinds maart en vooral hoe we huidige en toekomstige ontwikkelingen moeten interpreteren.
Scherper
Als je het verloop van de cijfers onderling vergelijkt, is het beeld toch scherper te krijgen. Vooral ook omdat dit combineren ook meer zegt over ieder van de afzonderlijk cijfers. Dat ga ik nu proberen te doen.
Ik ga daarvoor een aantal verschillende cijfers gebruiken. Ik ga uit van weekcijfers met het gemiddelde dagcijfer voor die week:
- De ziekenhuisopnames.
- Het aantal positieve testen.
- De schatting van het RIVM van het aantal personen dat besmettelijk is voor anderen.
- De metingen van het rioolwater (sinds week 14).
- Het aantal overlijdensgevallen.
De cijfers zijn afkomstig uit de opgaven van het RIVM, zoals die in hun weekrapporten staan vermeld.
Ten behoeve van mijn analyse zet ik het verloop van de eerste vier cijfers op een dusdanige manier in de grafiek, dat de trends zoveel mogelijk over elkaar heen vallen. (In werkelijkheid zijn er dus 4 verschillende verticale schalen). Ook heb ik de ziekenhuisopnames 2 weken verschoven om zo ook de patronen over elkaar heen te laten vallen. Ik neem eerst de periode van begin maart tot eind mei. In die periode was er een ander testbeleid dan na 1 juni.
Het totaal aantal mensen dat in Nederland besmet is geraakt
Een cruciaal cijfer om de ontwikkelingen van het virus goed te kunnen analyseren is de schatting van het totaal aantal mensen dat besmet is geraakt. Dat kan dan als basis dienen voor het berekenen van andere kerncijfers en zou de basis dienen te zijn voor het te voeren beleid.
Het RIVM gaat uit van het cijfer van de bloedbank Sanquin van half mei. Zij kwamen tot een schatting van 5,5%. Dus tot 1 mei zouden dan in Nederland 900.000 besmet zijn geraakt. Diverse berekeningen van het RIVM gaan uit van dit aantal. Bij de presentatie eind juni aan de Tweede Kamer vertelde Van Dissel dat de genomen maatregelen in Nederland het volgende heeft voorkomen:
Deze schattingen van het RIVM zijn uitgegaan van twee veronderstellingen:
- Tot dat moment was 5,5% van de Nederlanders besmet geraakt.
- Als we niets hadden gedaan zou het overgrote deel van de resterende 94,5% van de Nederlanders ook besmet zijn geraakt.
Maar als je de grafiek goed analyseert dan valt eruit af te leiden dat die 5,5% inmiddels besmet een grote onderschatting is van het echte percentage.
De eerste component, waardoor je al zeker weet dat die 5,5% fors te laag is, valt af te leiden uit de cijfers uit verschillende landen van de IFR (Infection Fatality Rate). Dat is het percentage van de mensen, die besmet zijn met het virus, daaraan zijn overleden. Hoewel de WHO in het begin aangaf dat dit percentage 3% was, zien we wereldwijd cijfers die ergens tussen de 0,1% en 0,35% liggen. Als we echter uitgaan van een oversterfte in Nederland tot begin mei van 8000 zou dit in relatie tot 900.000, die al besmet waren, wijzen op een IFR van 0,9%. En dat cijfer is dus totaal niet in lijn met wat er wereldwijd vastgesteld wordt.
Maar de belangrijkste component dat die schatting van 5,5% veel te laag is, kan je halen uit het RIVM-rapporten zelf. Zij presenteren namelijk een grafiek met de schatting van het aantal besmettelijken sinds begin maart.
Aanmerkingen
Op deze schattingswijze heb ik behoorlijk wat aan te merken, maar laten we eerst even aannemen dat het een goede schatting is. Rond 22 maart zouden er dan volgens dit overzicht 280.000 besmettelijke personen in Nederland zijn en volgens het RIVM zijn het er nu 43.000.
Als ervan uitgegaan zou worden dat men 8 dagen besmettelijk zou kunnen zijn dan zou volgens deze telling van het RIVM in Nederland inmiddels 1,25 miljoen mensen besmet zijn geweest. Rond 1 mei (de metingsdatum van Sanquin) zou dat op die manier berekend, 1 miljoen mensen zijn geweest. Ongeveer het cijfer van Sanquin.
Maar laten we nu eens naar het verloop van de ziekenhuisopnames kijken tot eind mei in de grafiek met de vier verschillende lijnen. Eind mei hadden we gemiddeld per dag 8 opnames, terwijl op het hoogtepunt dat gemiddeld per dag 460 personen waren. Half maart waren de ziekenhuisopnames dus een factor van meer dan 40 keer zo hoog als eind mei.
Uit die bovenstaande grafiek blijkt dat het RIVM schat dat er rond de 25.000 mensen besmettelijk waren. Maar als die schatting juist is en je kijkt naar de ziekenhuisopnames dan zou tijdens het hoogtepunt het cijfer aan besmettelijken dus ongeveer 40 keer zo hoog moeten zijn geweest. Dat zijn er dan 1 miljoen geweest en niet de 280.000 die het volgens de schatting van het RIVM zijn geweest. Bijna vier keer zoveel dan uit dit overzicht van het RIVM blijkt! Zelfs als het een ruwe schatting is dan nog zal het zeker drie keer zoveel zijn.
Passend krijgen
Het ziet er naar uit dat deze grafiek in het rapport door het RIVM zo is gemaakt om het passend te krijgen voor de uitkomsten van het Sanquin onderzoek. Maar er is geen enkele logica te herkennen in relatie tot de andere drie cijfers. Kijk nog maar eens naar die grafiek met die vier gekleurde lijnen. Of het nu de rioleringscijfers zijn, de testuitslagen of de ziekenhuisopnames, ze zijn allemaal een stuk lager in mei dan die van de schatting van het aantal besmettelijken.
Gebaseerd op de ziekenhuisopnames tussen maart en mei en de verdere analyses van de trend van de 5 cijferreeksen is een schatting van in totaal 3,6 miljoen mensen plus of min 500.000, die besmet zijn geweest per 1 mei, een reëlere schatting. En met ongeveer 8000 sterftegevallen tot aan 1 mei zou in Nederland een IFR zijn geweest van 0,23% plus of min 0,06%.
Dat is een veel waarschijnlijker cijfer dan de 0,9% die het RIVM dus (impliciet) hanteert. Dat houdt ook in dat de schatting van het aantal IC- en ziekenhuisopnames dat voorkomen zou zijn, in ieder geval al een factor 3 tot 5 kleiner was dan Van Dissel aan de Tweede Kamer voorhield.
En dat cijfer zal nog een stuk oplopen als, zoals veel deskundigen wereldwijd stellen, de kans heel klein is dat uiteindelijk vrijwel iedereen met het virus besmet zal raken. Alleen om het effect van dit laatste getalsmatig te laten zien. Als we ervan zouden uitgaan dat in totaal 60% van de Nederlanders besmet zou kunnen worden dan zou de schatting van het aantal voorkomen IC-opnames niet de 35.800 geweest zijn, die de Tweede Kamer werd voorgehouden, maar 6.000.
Vanaf 1 juni
Per 1 juni is het testbeleid ingrijpend veranderd. Begin juni werden 8.000 mensen per dag getest, inmiddels zijn dat er 25.000.
De grafiek van dezelfde vier trendcijfers vanaf 1 juli laat het aantal positieve testen zien als de lijn met de grootste verschuivingen.
We zien dat de groene lijn, die het aantal positieve testen laat zien, het snelst stijgt. (Maar dat komt dus mede doordat er inmiddels 3 keer zoveel getest wordt). De gele lijn, ziekenhuisopnames blijft vrij stabiel laag. De blauwe lijn met de rioleringscijfers zit daar tussen met als opmerkelijk cijfer dat de afgelopen week er amper sprake is geweest van een stijging, terwijl dat wel het geval is met het aantal positief getesten. Als het cijfer volgende week ook niet echt stijgt dan zou dat te betekenen dat de stijging van het aantal positieve testen weinig te maken heeft met de werkelijke ontwikkeling van het virus onder de Nederlanders.
Dit filmpje laat zien de uitslagen van de metingen in de riolering sinds week 14. Ook daar blijkt dus uit dat de laatste week de cijfers zeker niet slechter zijn geworden. (Met dank aan Peter Overvest van Sanitas Water, die dit filmpje heeft gemaakt).
De lila lijn van de schatting van het aantal besmettelijken vertoont het minst logische patroon. Daarbij is het opmerkelijk dat het rond begin juni en nu vrijwel gelijk is met de waarde van de groene lijkt. Dus die schatting van het aantal besmettelijken door het RIVM sinds juni, houdt dus vrijwel geen rekening met het feit dat er nu 3 keer zoveel getest wordt als begin juni!
Wat is de IFR nu?
Als we de IFR van nu willen bepalen op basis van de cijfers van het RIVM dan nemen we als input het aantal overlijdensgevallen gedeeld door het aantal besmettelijken van twee weken ervoor. Op basis van de cijfers van de laatste paar weken is dat cijfer nu nog maar 0,07%. (Gemiddeld 34.000 besmettelijken, dat zijn er 4250 per dag. En er zijn ruim 3 overlijdensgevallen per dag). Deze 0,07% is nog maar een derde van de waarde die ik hierboven had berekend voor de ontwikkelingen tussen maart en mei in Nederland.
Wat zegt het aantal positieve testen dan nog?
Op verschillende plaatsen heb ik al aangegeven dat de PCR testen die nu uitgevoerd worden niet zoveel zegt over het echte aantal mensen dat op dit moment anderen zou kunnen besmetten. De test kan ook positieve uitslagen geven als personen eerder wel besmet waren geraakt en dat nu niet meer zijn, maar nog wel restanten van het virus dragen.
Plus dat het aantal positieve testen ook afhangt van het aantal uitgevoerde testen. En dat is inmiddels een factor 3 keer zo groot als drie maanden geleden.
Maar laten we even doen alsof die 750 per dag van de afgelopen week een volledig juist cijfer is. En dat het RIVM met het aantal besmettelijke personen van dit moment van 43.000 klopt. Dat zou dan betekenen dat er per dag volgens het RIVM 5400 nieuwe mensen worden besmet (43.000 gedeeld door 8). Dus dan zou nu via testen 1 op de 7 besmettelijke personen tijdens de test worden gevonden. Om diverse redenen is dat onwaarschijnlijk. Een ervan is dat een niet gering deel van degenen die besmettelijk zijn geen symptomen hebben en dus ook geen reden hebben om zicht te laten testen.
Rioleringscijfers
Zoals gezegd zullen de rioleringscijfers van volgende week uitermate interessant worden. Als die geen stijging geven naar het niveau van meer dan 200 dan weten we vrijwel zeker dat de stijging van het aantal besmettingen in de teststraten van de afgelopen week de werkelijke ontwikkelingen onder de Nederlandse bevolking (sterk) overschatten.
Maar zelf als er sprake is van een echte stijging onder de Nederlandse bevolking is de IFR van dit moment van minder dan 0,1% een belangrijke factor om mee rekening te houden. Want dat cijfer betekent dus dat van iedere 1,000 Nederlanders, die besmet raakt, er 1 eraan overlijdt. (Ter vergelijking: voor de griepgolf uit 2017-2018 kan aangenomen worden dat die IFR boven de 0,2% lag).
U heeft zojuist gelezen: RIVM-schatting klopt niet, veel minder mensen infectieus.
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.
