Journalistiek in coronatijd is als Erica Terpstra bij de Dalai Lama

Leestijd: 5 minuten

Journalistiek in coronatijd is als Erica Terpstra bij de Dalai Lama

Vanaf het begin van de Nederlandse coronacrisis viel het mij op dat in de Nederlandse media amper belangstelling was voor bevindingen uit het buitenland.

De media constateerden zelden dat uitspraken van RIVM- en OMT-deskundigen soms niet in lijn waren met belangrijke ontdekkingen in het buitenland. Ze waren voornamelijk een doorgeefluik van de strategie van WHO/RIVM. Als journalisten al een kritische vraag stelden was de strekking meestal of men toch niet hardere maatregelen moest nemen want……

Volkskrant en NRC zakten door het ijs

Eigen onderzoek dat leidt tot kritische items zag ik vrijwel alleen bij Nieuwsuur en soms bij EenVandaag. Bij de kranten was het ongeveer ook zo. Heel soms ging er een venstertje open (bijvoorbeeld bij het AD), maar doorgaans gaf men kritiekloos de opvattingen door van het RIVM en OMT-leden.

De twee kranten, die in de laatste zes maanden volledig door het ijs zijn gezakt, zijn de Volkskrant en NRC Handelsblad. Vooral omdat de invloed van deze kranten groot is. Ze worden immers vaak gelezen door de meest invloedrijke mensen in Nederland. Kranten, die in hun aanpak en uitstraling het gevoel geven dat zij zich wat verheven voelen boven de rest.

Je moet voor de grap eens in een krant of op de NOS-site een interview teruglezen van de laatste zes maanden met Van Dissel, Wallinga of Koopmans. Alsof Erica Terpstra de Dalai Lama interviewde. Geen kritische vraag werd gesteld.

Afgeserveerd

Wat ik inhoudelijk en gefundeerd sinds eind maart heb ingebracht werd doorgaans genegeerd of met hulp van virologen of epidemiologen van tafel geveegd. In dit blog is nog eens uitgelegd hoe dat blijkbaar werkte. In NRC Handelsblad is mijn opstelling één keer inhoudelijk behandeld. Hierbij gaf de journaliste mijn opstelling niet goed weer en serveerde mijn stellingname vervolgens af op basis van reacties van de usual suspects. Herhaalde de ongefundeerde kritiek uit de wetenschappelijke wereld op mijn aanpak.

Maar van een echt inhoudelijk interview gebaseerd op een goed inhoudelijk gesprek met mij  zoals twee journalisten van het AD eind juni wel deden, is het nooit gekomen. Het enige lichtpunt was de column van Rosanne Herzberger, die vond dat er meer mensen zoals ik zouden moeten zijn. Haar slotconclusie was:
“Meer mensen die wetenschappers kritisch volgen, hun werk nauwkeurig bestuderen en gepubliceerde resultaten tegen het licht houden. Dat is alleen maar winst. Robuuste wetenschappelijke bevindingen blijven overeind.”

‘Natte scheten’

Maar helaas luistert de redactie van NRC Handelsblad niet naar zijn eigen columnist. Mensen die alleen maar de Volkskrant lezen, weten amper dat ik iets doe op het terrein van de COVID-19-crisis. En als ze er al iets over lezen zijn het alleen de schampere commentaren in columns en in tv-recensies. Wetenschapsjournalist Maarten Keulemans laat zich op Twitter regelmatig laatdunkend over mij uit. Mijn conclusies vergeleek hij met “natte scheten”. Hij functioneert als een soort poortwachter bij de Volkskrant zodat er werkelijk niks van mijn bevindingen aan de lezers van die krant wordt doorgegeven.

Vele onnodige slachtoffers zorginstellingen

Daarbij gaat het mij niet om mijn persoon of mijn ego. Maar het gaat om de kern van mijn boodschap sinds april: dat de aerosolen een cruciale rol spelen bij de verspreiding van het COVID-19-virus. En dat we er alles aan moeten doen om te zorgen dat die verspreidingsweg wordt geblokkeerd.

De grotere uitbraken en de vele slachtoffers in zorginstellingen ontstonden omdat het gevaar van aerosolen werd (en wordt) miskend. Ik stelde half juni het Deltaplan Ventilatie voor om te zorgen dat in het najaar zo min mogelijk grotere uitbraken in openbare binnenruimtes zouden kunnen ontstaan. Dan kunnen we ons leven zo goed mogelijk voortzetten. Maar in media als NRC Handelsblad of De Volkskrant werd er geen aandacht aan geschonken.

De aller-belangrijkste vraag

Nu gaat het niet om één van de vraagpunten rondom een onbekend virus. Het gaat om de meest cruciale vraag die voor ons ligt. Verspreidt het virus zich vrijwel alleen via grote druppels (dan is dus het 1,5 meter houden het goede beleid) of gaat de verspreiding vooral door de lucht? In dat laatste geval zijn de maatregelen, die onder andere ik heb voorgesteld, heel belangrijk om clusters van besmettingen te voorkomen. Het is geen “one million dollar question”, maar een “one trillion dollar question”. Zowel voor patiënten, als voor degenen die overlijden en voor de samenleving in al zijn facetten.

Het RIVM en de leden van het OMT vonden en vinden dat virus-overdracht vrijwel alleen via grote druppels plaatsvindt. Dus alle maatregelen zijn erop gericht om die verspreidingswijze te voorkomen. Het verspreiden via aerosolen wordt amper onderkend. Als aerosolen al een rol spelen, dan is het slechts een kleine, volgens onze virologen en epidemiologen. En dat is steeds terug te vinden in de aanbevelingen van het OMT. Adviezen die één-op-één door onze bestuurders zijn overgenomen.

Grote omslag buiten Nederland

Inmiddels is er in het buitenland een grote omslag ten aanzien van de opvattingen over hoe het virus zich met name verspreidt. Ik heb het al veel eerder gesignaleerd op deze plek en het nog een keer in dit blog vermeld. Datgene wat ik in mijn blogs sinds begin april heb aangegeven wordt inmiddels daar mainstream.

In Duitsland was het al goed te merken tijdens de persconferentie van bondskanselier Merkel een maand geleden. Aerosolen en ventilatie spelen een grote rol in de Duitse media. In de VS is er ook een grote omslag. Sinds juni krijgen prominente deskundigen op het terrein van aerosolen, zoals Marr, Prather en Jimenez  steeds vaker ruimte in belangrijke media. Mede daardoor werd er eind augustus een groot congres met alle belangrijke  medici en natuurkundigen gehouden. Dat leidde begin van deze week onder andere tot een aanpassing in de beschrijving van de verspreidingswijzen door de  COVID-19-commissie van wetenschappelijk tijdschrift The Lancet. Inademen van aerosolen wordt nu als de sleutelfactor gezien bij de verspreiding van het virus.

En wat doen Nederlandse media?

Groot nieuws dus en je zou denken dat de Nederlandse media deze cruciale informatie overnemen en gaan gebruiken bij het bevragen van de sleutelfiguren, virologen en epidemiologen. Maar nee hoor, niets van dat. De NOS interviewde vorige week Van Dissel, maar stelde geen enkele vraag over aerosolen of ventilatie. (Desgevraagd meldde de journalist dat hij dat twee maanden geleden al had gedaan.) Prof. Voss zit bij Op1, maar kreeg over dit onderwerp geen vragen. Bij de persconferenties worden er geen vragen over gesteld. En lezers van de Volkskrant of NRC Handelsblad zijn dus ook niet geïnformeerd over de omslagen in Duitsland en de VS. Want de deskundigen die door de wetenschapsjournalisten van die kranten worden geraadpleegd, zitten allemaal -in ieder geval naar buiten toe- op dezelfde lijn als het RIVM en het OMT.

Als er door de media in Nederland geen echte druk wordt uitgeoefend als het gaat om het te lang vasthouden van het RIVM en het OMT aan standpunten die evident achterhaald zijn, voelen RIVM/OMT, kabinet en bestuurders ook geen urgentie om de steven duidelijk te wenden. En we hebben er weinig aan als, net zoals bij de mondkapjes en de zorginstellingen, over enkele maanden pas vastgesteld wordt wat er nu allemaal misgaat t.a.v. uitbraken in clusters door de wijze van opereren van het RIVM. Onze waakhonden zijn schoothondjes geworden. Dan heb ik meer respect voor Erica Terpstra die ook niet pretendeert een kritische journalist te zijn.

U heeft zojuist gelezen: Journalistiek in coronatijd is als Erica Terpstra bij de Dalai Lama.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.