Mondkapjeschaos van De Jonge – we staan op drijfzand

Leestijd: 6 minuten

Mondkapjeschaos van De Jonge – we staan op drijfzand

Maandagavond is inderdaad datgene gebeurd waarvoor ik bang was. Zondag schreef ik dat we op een tweesprong staan en dat de keuzes deze week cruciaal zijn voor de toekomst van Nederland. Gisteren beschreef ik het historisch belang van het krachtenspel tussen Jaap van Dissel (RIVM) en het kabinet. Uit de persconferentie en de aankondigingen van de burgemeesters maak ik op dat zowel Van Dissel als het kabinet sinds maart heel weinig hebben geleerd.

Door de verkeerde afslag te kiezen zitten we nu in een gebied met veel drijfzand.

Ik verdeel dit stuk in een analyse en conclusies. Als u direct naar het laatste deel wil gaan, klik dan hier.

Analyse

Vanaf maart is belangrijke kennis opgedaan, die door het RIVM/Van Dissel niet wordt meegenomen in adviezen. En het kabinet heeft zich met huid en haar overgeleverd aan het RIVM/Van Dissel. Een omarming met grote nadelen voor Nederland.

Onderstaande punten zijn inmiddels voor meer dan 90 procent zeker en zouden dus in de besluitvorming mee moeten worden genomen.

De punten

1. De aanjager van de verspreiding van het virus zijn plekken waar een fors aantal mensen tegelijk wordt besmet. Deze superspreading events vinden plaats in binnenruimtes en (met name) aerosolen zorgen voor de verspreiding. (Denk hierbij ook aan gebeurtenissen waarbij slechts vijf mensen besmet raken of aan uitbraken in zorginstellingen, zoals deze nu in Norg.)

2. De bestrijding van het virus in openbare binnenruimtes geschiedt via een stevig ventilatiebeleid, zo mogelijk ondersteund door apparatuur die het virus uit de lucht haalt/filtert.

3. Een goed gebruik van mondbescherming in openbare binnenruimte reduceert de kans dat mensen daar worden besmet.

4. Het is makkelijk maatregelen te nemen, het is moeilijk om die weer terug te draaien.

5. De samenleving loopt veel schade op door zowel de maatregelen als de angst die mensen ervaren.

De regering veroorzaakt mogelijk schade en haalt haar doelen niet of slechts beperkt als in de besluitvorming ten aanzien van maatregelen geen rekening wordt gehouden met deze vijf punten.

Het goed georganiseerde Duitsland

Kijkend naar de ontwikkelingen in Duitsland is er blijkbaar een groot verschil in aanpak en uitvoering.

RTL Nieuws maakte een kaart van de regio’s in Europa. Daarop is het aantal positieve testen per 100.000 inwoners in de laatste week te zien. Hieronder een deel van die kaart met de Benelux en het westelijk deel van Duitsland. De grens met Duitsland is zeer goed waarneembaar. Het aantal uitgevoerde testen per 1.000 inwoners is in Duitsland niet lager dan in Nederland, dus daar kan het niet aan liggen.

Het grote verschil tussen de Duitse en Nederlands aanpak was in april al te zien in een reportage van Nieuwsuur. Over de grens was men al vanaf eind februari professioneel bezig met bron- en contactonderzoek. Clusters werden snel herkend en waar nodig werd ingegrepen. Als er in een gebied een echte uitbraak was, werden er gerichte maatregelen genomen.

Gebied afgesloten

Kreis Heinsberg is een gebied met 250.000 inwoners tussen Maastricht en Mönchengladbach. Daar werd al eind februari, direct na een uitbraak (carnaval!), het totale gebied afgesloten. In Nederland hebben we zowel het testen als het bron- en contactonderzoek niet goed op orde gekregen. Mede, omdat het bij ons decentraal is georganiseerd via de op zichzelf hardwerkende, maar slecht toegeruste afzonderlijke GGD’en.

Als je Duitse nieuwsprogramma’s kijkt, dan valt op dat cruciale adviseurs rondom Merkel, virologen en epidemiologen de nieuwste bevindingen ruimschoots hebben overgenomen. Professor Streeck uit Keulen is een goed voorbeeld, hij deed o.a. eigen onderzoek in Heinsberg. En professor Drosten uit Berlijn gaf eind mei al aan dat hij dacht dat aerosolen wellicht een belangrijker rol spelen bij het besmetten dan direct contact via druppels. Niet voor niets meldde Merkel tijdens een persconferentie in augustus dat aerosolen een grote rol spelen bij de verspreiding.

Binnenruimtes aanpakken

Hierdoor wordt er bij duidelijke uitbraken in relatief kleine gebieden direct ingegrepen (zoals eind juli bij Gutersloh toen het daar in het slachthuis misging). En is men inmiddels gestart met een grootschalige aanpak om binnenruimtes door middel van ventilatie en luchtzuivering zo veilig mogelijk te maken. En in een deel van de gebieden geldt in openbare ruimtes een mondkapjesplicht. Uit goedgeïnformeerde bronnen rondom het Duitse RKI (de tegenhanger van het RIVM) heb ik vernomen dat men er daar inmiddels van uitgaat dat het overgrote deel van de besmettingen via aerosolen verloopt. (Dat kan natuurlijk ook op korte afstand gebeuren, zeker als men langere tijd met elkaar praat).

Maar de aanpak hier in Nederland verandert niet en van Jaap van Dissel hoor je steeds hetzelfde verhaal. Bij elke persconferentie wordt het door premier Rutte tot in den treure herhaald, zoals 1,5 meter afstand en handen wassen tot ze stuk zijn.

Tijdens de persconferentie gisteravond werd op twee momenten duidelijk dat de starheid van Van Dissel desastreuze gevolgen heeft.

De mondkapjeschaos is compleet

Bij het beluisteren van Mark Rutte en de burgemeesters wordt eigenlijk wel duidelijk wat er achter de schermen aan de hand is. De premier en de burgemeesters willen eigenlijk wel een mondkapjesplicht in openbare ruimtes. Maar premier Rutte durft die beslissing blijkbaar niet voor zijn rekening te nemen, omdat Van Dissel tot dusver niet in het openbaar zegt dat dit per saldo beter is dan ze daar niet te dragen. En zo belanden we in een halfslachtige situatie: detaillisten wordt opgeroepen mondkapjes in de winkel te eisen en burgemeesters geven aan dat ze het niet kunnen verplichten, maar wel willen.

De Amerikaanse topviroloog Fauci werd gisteren geïnterviewd bij Nieuwsuur en was over dit onderwerp heel duidelijk. Hij riep Van Dissel bijna op om niet langer zo eigenwijs te zijn.

De druk op het OMT zal wel zo groot worden dat ze uiteindelijk omgaan. Op basis van hoe het steeds gaat en hoe Van Dissel en het OMT hun omslag dan zullen formuleren, denk ik dat de halfslachtigheid ten aanzien van mondkapjes zal voortduren.

Ventilatie-aanpak: de dooddoener van De Jonge

Een journalist van Hart van Nederland stelde tijdens de persconferentie gisteravond een vraag over ventilatie. Het antwoord van minister De Jonge laat zien wat de impact is van het niet onderkennen van het forse risico van aerosolen door het RIVM. “Ja, het RIVM heeft altijd al gezegd dat ventilatie belangrijk is,” was de strekking van zijn antwoord. Maar dat is helaas een dooddoener. Regelmatig water drinken is ook belangrijk.

Het gaat erom dat onze bestuurders in het kader van de bestrijding van COVID-19 aan het onderwerp ventilatie minstens dezelfde waarde hechten als aan social distancing en handen wassen. Het bewijs? Waarom zegt premier Rutte dan wel elke keer dat we onze handen moeten stuk wassen, maar nooit dat -als we in min of meer besloten binnenruimtes zijn- we erg moeten letten op een goede ventilatie? En zolang dat niet is gebeurd kun je als kabinet niet met droge ogen beweren dat ventilatie door het RIVM als belangrijk onderdeel wordt gezien bij de bestrijding van het virus.

Conclusies

De maatregelen die gisteren werden aangekondigd, zijn in lijn met de opvattingen van Van Dissel (zie het interview dat hij zaterdag aan Trouw gaf). Als het aantal besmettingen toeneemt dan houden wij ons minder aan de voorschriften van het RIVM. En dus krijgen we maatregelen waardoor we ons wel meer moeten gaan houden aan die voorschriften. Gedurende in ieder geval de komende drie weken. Blijf thuiswerken en reis alleen als dat noodzakelijk is. Bijeenkomsten, ook buiten, slechts met minder mensen, horeca eerder dicht, geen bezoekers bij sportwedstrijden, thuis ook maar met maximaal vier vreemden bij elkaar, etcetera.

Dit alles zal zeker leiden tot een afname van de groei van het aantal besmettingen. Ook omdat de paniekknop is ingedrukt, waardoor zelfs zonder die specifieke maatregelen veel Nederlanders uit angst contacten gaan beperken.

Maar er zitten ook grote nadelen aan:

– De gevolgen voor de economie, maatschappij en volksgezondheid zullen wederom groot zijn. Mensen gaan niet naar de huisarts met klachten.
– Het is naïef om te veronderstellen dat we over drie weken een situatie hebben, waarbij we deze maatregelen snel kunnen afbouwen. Deels doordat we in een jaargetijde zitten waarin het weer steeds gunstiger wordt voor de verspreiding van het virus. En gedeeltelijk, omdat we belangrijke bronnen van verspreiding van het virus toch niet onder controle hebben. Enerzijds het onderwijs en anderzijds de plekken waar wel 30 mensen bij elkaar zijn, maar niet voldoende wordt ondernomen om het gevaar van aerosolen te bestrijden.

Als Van Dissel en het RIVM zich wel de recente inzichten ten aanzien van de bestrijding van het virus eigen hadden gemaakt, dan had de regering tijdens de persconferentie wellicht voor nu en de komende weken de volgende aanpak aangekondigd.

Aanpak

1. Mondkapjesplicht in openbare ruimtes, vooralsnog in heel Nederland. In de gebieden waar het aantal nieuwe besmettingen onder een bepaalde grens daalt, kan weer worden afgeschaald.

2. Verminderen van het aantal mensen dat in openbare binnenruimtes bij elkaar mag komen, met de expliciete opdracht voor ventilatie te zorgen. Alleen als een ruimte na controle van het ventilatiesysteem coronaproof wordt verklaard, is daar weer meer mogelijk.

 

3. Een actieplan, inclusief geld, om ervoor te zorgen dat als leerlingen na de herfstvakantie weer naar school gaan, er voor elke ruimte een ventilatieprotocol is en CO₂-meters in elk lokaal om de hoeveelheid frisse lucht te kunnen meten. Zo nodig worden er luchtreinigers aangeschaft.

4. Het voorbereiden van een aanpak waarbij men over drie weken wel per regio maatregelen neemt, op basis van de feitelijke situatie in die regio, en niet meer op landelijke basis.

Helaas heeft men niet voor bovenstaande gekozen. Door de aankondigingen van de regering maandagavond, staan we nu helaas op een weg met veel drijfzand. De gebeurtenissen van de afgelopen dagen geven me weinig vertrouwen dat we daar goed uit komen.

U heeft zojuist gelezen: Mondkapjeschaos van De Jonge – we staan op drijfzand

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.