We weten nog niet veel over de resultaten van het Pfizer vaccin, maar toch worden er al veel conclusies getrokken. Wat betekenen de cijfers wel en wat niet? En wat gaat er gebeuren als het vaccin vooral beschikbaar komt in een warmer jaargetij als het virus (tijdelijk?) verdwenen is?
Lees volledig artikel: Wat zeggen de cijfers nu al over het Pfizer vaccin?
Veel van wat we tot nu toe in de media horen en zien, is gebaseerd op de eerste cijfers van de trials van het vaccin van Pfizer en van Moderna. Dat zijn twee van de vele vaccins die in ontwikkeling zijn. Op deze plek in de New York Times zie je daar een overzicht van. Blijkbaar zijn er zes in de voorlaatste fase, waaronder die van deze twee bedrijven.
Bij het goedkeuringsproces van het vaccin zal er meer informatie loskomen over de resultaten van Pfizer en Moderna. (En de andere als ze zover zijn). Maar op basis van de eerste informatie en de websites kunnen we al berekeningen maken en vragen stellen.
De resultaten van het Pfizer-vaccin
Bij nu.nl zijn de resultaten van Pfizer in een korte video gepresenteerd. Op de website van Pfizer is er uitvoeriger over te lezen.
Ruim 43.000 mensen deden mee aan die test. De helft kreeg twee keer het vaccin en de andere helft kreeg twee keer een placebo. Men begon eind juli met het werven van proefpersonen tot aan begin september. Dat gebeurde op 150 plekken in 6 landen: VS, Turkije, Brazilië, Argentinië, Duitsland en Zuid-Afrika. Ruim 41.000 kregen hun tweede vaccinatie, 3 weken na de eerste. Het meten of men al dan niet besmet werd met Covid-19, startte een week na de laatste vaccinatie.
Over de kenmerken van de deelnemers staat dit op de website van Pfizer:
Op 18 november werd gemeld dat inmiddels 170 van de proefpersonen besmet zijn geraakt met Covid-19: 162 van degenen die een placebo hadden gekregen en 8 van degenen die het vaccin hadden gekregen. Deze laatste 8 t.o.v. de eerste 162 geeft de 95% score die naar buiten is gebracht.
10 van hen die Covid-19 kregen, hadden ernstige symptomen, waarvan 1 uit de groep die wel gevaccineerd was.
Pfizer meldde ook dat de bescherming in gelijke mate is bij de verschillende subgroepen (leeftijd, geslacht, ras en etniciteit).
De betekenis en de consequenties
Nu heb ik op diverse plekken al exercities gezien op basis van deze cijfers. Die variëren van aan de ene kant:
- Wat een geweldig resultaat, dit vaccin biedt 95% bescherming en ook nog bij iedere groep
En aan de andere kant:
- Er moesten blijkbaar 22.000 mensen gevaccineerd worden om te zorgen dat 154 personen (0,7%) niet besmet werden. Dus door ongeveer 150 personen te vaccineren is één van hen niet besmet geraakt.
Beide conclusies zijn zeer kort door de bocht.
En zijn vooral terug te voeren op het feit dat de testperiode tot nu toe eigenlijk heel kort is geweest. Want als deze groep van 44.0000 één jaar zou worden gevolgd, dan zou er al veel meer te concluderen zijn geweest. Ik denk dat er dan waarschijnlijk al tussen de 1000-2000 positief getesten waren geweest. En hadden belangrijke vragen al meer beantwoord kunnen worden. Antwoorden die ook beter gefundeerd waren per afzonderlijke subgroep.
Niet alleen of de cijfers ongeveer hetzelfde bleven over de testperiode gezien, maar ook of die bescherming er na 3, 6, 9 en 12 maanden nog hetzelfde was of verminderd zou zijn. Zo wordt nu al gezegd dat er een kans is dat je ieder jaar gevaccineerd zou moeten worden. Maar dat weten we pas zeker over 9 tot 12 maanden.
In dit artikel blijf ik nog even weg van de mogelijke negatieve effecten op korte en lange termijn. Die zullen zeker op het moment dat we echt gevaccineerd kunnen worden een belangrijk punt worden bij de overwegingen van menigeen om wel of niet te laten vaccineren. Hopelijk zullen we dan veel meer (onafhankelijke) informatie hebben. Binnenkort kom ik daar op terug, maar voor nu wil ik even verwijzen naar drie interessante publicaties in relatie tot deze test:
- Een verslag van CNBC over de positieve en negatieve reacties van proefpersonen in de test.
- Een twitterdraadje van één van die proefpersonen. Positief over de test zelf, maar met duidelijke waarschuwingen over de mogelijke pittige effecten van de tweede vaccinatie en mogelijke publicitaire gevolgen ervan.
- En een meer algemeen verhaal over onderzoek naar lange termijn bijwerkingen van een medicijn/vaccin in Forbes.
Resultaten en aanpak
Ik wil wat eerste gedachten loslaten op deze resultaten en daarna op de mogelijke aanpak in Nederland. Waarbij ik, zoals ik ook hier aan heb gegeven, ervan uitga dat iedereen op basis van de beschikbare informatie een eigen afweging moet maken. En juist kiest voor wat bij hem/haar past. Dat kunnen zowel afwegingen zijn van persoonlijke aard als die voor de samenleving in totaal.
Op basis van de informatie van de site van Pfizer schat ik in dat de test twee maanden liep toen er de vereiste 170 besmettingen werden vastgesteld. Als we ons alleen richten op de placebo groep is dus in die periode 162/21000 = 0,75% besmet geraakt. Volgens de opgave van het RIVM is in Nederland in die periode (grafiek 25 uit de tabel van het weekrapport van deze week) ongeveer 6% van de Nederlanders besmet geraakt. Dat is een factor 8 keer zoveel als bij deze placebogroep in deze zes landen.
Wat kan daar de relevantie van zijn?
Dat is door de rol die de “viral load” speelt, de virale doses die een persoon naar binnen krijgt. Hoe meer men inademt hoe sneller men geïnfecteerd raakt en/of hoe erger men ziek wordt. Er zijn aanwijzingen dat onder wat gunstiger omstandigheden (zoals in lente/zomer) men ook als men in contact komt met het virus minder snel geïnfecteerd raakt en minder erg ziek wordt. En dat zou inhouden dat deze testfase vooral plaats heeft gevonden terwijl de gemiddelde viral load in vier van de zes landen relatief laag was.
De vraag is of als deze test was gedaan in een periode/gebied waar de gemiddelde viral load hoger was, de resultaten slechter of beter waren geweest. Dat antwoord kan niet gegeven worden, maar geeft wel aan dat de cijfers die we nu kennen niet verabsoluteerd moeten worden.
Besef daarbij wel dat als uiteindelijk in de werkelijkheid het percentage 80% bescherming biedt in plaats van 95%, dat wel betekent dat de kans dat je besmet wordt na vaccinatie toch nog steeds aanwezig is. Wel een factor 4 keer zo laag, maar voor het uiteindelijk beleid maakt het een groot verschil. Want het maakt wel uit of de bescherming een factor 20 is of een factor 4.
En het kan ook zo zijn dat bij ouderen met een kwetsbare gezondheid die factor 20, als die nog in stand blijft voor het totaal, niet voor hen opgaat.
Hoge sterftecijfers
Bij de evaluatie van het mogelijk succes van het vaccineren van kwetsbaren die in zorginstellingen wonen is ook nog het probleem dat ook zonder Covid-19 er relatief hoge sterftecijfers zijn. Dus het zou best kunnen zijn dat na het uitvoeren van een vaccinatieplan in zorginstellingen er nog vrij hoge sterftecijfers zullen zijn. Waardoor dit het mogelijke effect van die vaccinaties versluiert (dat kan zowel in positieve als negatieve richting gaan).
Maar ten aanzien van het uitrolplan in Nederland in 2021 is er een cruciaal punt, waarvan ik denk dat die bij dat plan over het hoofd wordt gezien. Namelijk dat het te verwachten patroon van de ontwikkeling van Covid-19 zo is dat in het tweede kwartaal (lente, richting zomer) het virus uit Nederland vrijwel snel zal verdwijnen (als het al niet eerder is gebeurd). Wellicht om dan in het najaar van 2021 weer terug te komen.
Als we de aankondigingen horen van de beschikbaarheid van het vaccin, dan zou het zwaartepunt van die beschikbaarheid komen op het moment dat het virus al uit zichzelf aan het verdwijnen is. Is het dan zinvol om tussen april en augustus Nederlanders te gaan vaccineren? En zeker als er ook nog wordt gezegd dat het zou kunnen dat we na ongeveer een jaar nog een keer gevaccineerd moeten worden. Dan is het helemaal beter om die vaccinatie dan aan het begin van de herfst/winter te doen dan aan het begin van de lente/zomer. Als die althans dan nog steeds nodig is, want we weten nu ook nog niet of het virus in het najaar van 2021 weert terug komt.
Kernvraag
Maar ik denk dat de kernvraag toch deze zal gaan worden: als eenmaal de ouderen/kwetsbaren zijn ingeënt en de vaccinatie biedt echt rond de 95% bescherming, wat is dan nog de relevantie om de rest van de bevolking te vaccineren? Het zou mij namelijk niet verbazen als juist dan de bereidheid om zich te laten vaccineren (zeker als het dan ook inmiddels zomer is geworden) sterk gaat afnemen.
Het risico van verdere polarisatie tussen verschillende groepen in de samenleving zal dan alleen maar toenemen. Zeker gezien de grote verscheidenheid aan plannetjes die nu over het vaccineren de ronde doen in Den Haag en er buiten.
Zeker als we in een periode komen waar het aantal positieve testen vrij laag is en de angst minder sterk leeft onder de bevolking, zou die polarisatie van een veel grotere en heftigere intensiteit zijn dan we die sinds maart 2020 hebben meegemaakt. En ik maak me daar ernstig zorgen over. Het zou op basis van wat ik hier boven te berde breng misschien weleens een hele hete zomer van 2021 kunnen worden.
U heeft zojuist gelezen: Wat zeggen de cijfers nu al over het Pfizer vaccin?
Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.
Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.
