Bij het afwegen van de impact van mogelijke versoepelingen dreigen belangrijke componenten niet mee in beschouwing genomen te worden. Plus dat het minder komen testen gedurende de Paasdagen een fors verhogend effect zal hebben op de reproductiefacor, die over een week bekend wordt gemaakt. Met alle gevolgen van dien voor de discussies rondom versoepelingen.
Lees volledig artikel: Zo dreigen de versoepelingen toch weer uitgesteld te worden
Selffulfilling prophecy
Helaas heb ik gelijk gekregen met de door mij half oktober uitgesproken verwachting dat de maatregelen, die toen werden ingevoerd, tot aan april zouden worden doorgezet. Een vergelijkbare verwachting met die ik half december had over de maatregelen die toen genomen werden en de ingevoerde avondklok in januari.
Die verwachting was gebaseerd op het feit dat we in Nederland volledig beheerst worden door het RIVM-model t.a.v. de verspreiding van het virus en de veronderstelde effecten van maatregelen.
Als de cijfers verbeterden, kwam het door de maatregelen. Als de cijfers verslechterden, kwam het doordat mensen zich niet goed aan de maatregelen hielden. Plus dat het zonder de maatregelen nog veel erger had geworden.
Het was voortdurend een selffulfilling prophecy.
Nooit werd geconcludeerd dat de maatregelen op zichzelf niet effectief waren. Nog los van de grote nevenschade die daarbij werd veroorzaakt. Bij de besluitvorming werd die nevenschade niet of amper meegenomen.
Uit diverse opmerkingen van de afgelopen weken was al op te maken hoe terughoudend men is t.a.v. het afbouwen van maatregelen. Want vanuit het model kon aangetoond worden, hoe erg de gevolgen zouden kunnen zijn. (De vierde golf die Van Dissel onlangs beschreef voor juni dit jaar met bijna 2500 Covid-19 patiënten op de IC’s als de maatregelen zouden worden losgelaten in mei).
De cijfers van dit moment
De exponentiële groei aan besmettingen en ziekenhuisopnames, die de Britse variant in maart zou opleveren, is niet ontstaan. Het lijkt er wel op dat die Britse variant in de februari-maart ervoor heeft gezorgd dat de dalende trend tot half februari is doorbroken. Na beperkte stijgingen tussen half februari en half maart zien daarna weer een situatie, waarbij het RIVM vaststelde dat de reproductiefactor onder de 1 daalde.
Het aantal patiënten met Covid-19 dat in de ziekenhuizen ligt, is wel gestegen. En dat geldt ook voor de IC bezetting maar in een nog wat sterkere mate.
Ondertussen zijn de overlijdensgevallen sterk aan het dalen. Mede onder invloed van het feit dat op de plekken waar de meerderheid van de overlijdensgevallen vandaan kwamen (de zorginstellingen) het overgrote deel der bewoners is gevaccineerd.
De dagelijkse cijfers, die o.a. door ons Green Team worden bijgehouden laat deze grafiek zien:
Tegengestelde geluiden
De afgelopen dagen zagen we de voorbereidende schermutselingen voor de grote slag die vandaag in het Catshuis plaatsvindt. Mede door een steeds grotere druk vanuit de samenleving en de burgemeesters hoorden we dat op 21 april een aantal versoepelingen zouden worden doorgevoerd: terrassen openen, de avondklok afgeschaffen, winkels weer normaal openen.
Maar de tegengeluiden hoorden we ook weer. Diverse OMT-leden die het te vroeg vonden, en andere geluiden afkomstig uit de zorg. Het is nu al druk en het lijkt zelfs drukker te worden. En minister De Jonge temperde al eergisteren de verwachtingen.
Cruciale fouten, grote gevolgen
En weer dreigen er cruciale fouten te worden gemaakt met grote gevolgen. Een vergelijkbare fout die gemaakt zou zijn in Texas, als de gouverneur zich daar begin maart wat aan zou hebben getrokken van alle alarmverhalen van o.a. President Biden, Dr. Fauci en anderen uit de zorgwereld. Die gouverneur beëindigde alle maatregelen per 7 maart. Geen verplichte mondkapjes meer, geen belemmeringen in de horeca en winkels. En woensdag was er zelfs een honkbalwedstrijd van de Texas Rangers in Dallas met 39.000 toeschouwers.
Het is nog te vroeg om te zien wat die wedstrijd aan extra besmettingen heeft opgeleverd. Maar wel is goed te zien dat sinds half maart de cijfers in Texas niet een stuk slechter zijn geworden na het fors versoepelen van de maatregelen. Het laat goed zien hoe eendimensionaal er gekeken wordt naar de relatie tussen de verspreiding van het virus en de maatregelen.
Nu zijn het aantal positieve gevallen in Texas relatief gezien lager dan in Nederland en de vaccinatiegraad hoger. Maar waar ik vooral op wil wijzen is dat de gouverneur, mede gezien het verwachte seizoenspatroon (al zichtbaar vanaf begin februari) en de stijging van de vaccinaties met zijn beleid anticipeerde op die ontwikkelingen. En zich niets aantrok van degenen, die denken dat de verspreiding van het virus een 1-op-1 relatie heeft met de maatregelen die men neemt.
Om mee af te wegen
In Nederland lijkt de druk weer zo hoog opgevoerd te worden dat het afschalen van de maatregelen vertraging gaat oplopen. Op basis van de belasting in de zorg van dit moment (11 april) wordt er sterk op aangedrongen de maatregelen op 21 april niet te versoepelen. Terwijl die versoepelingen, als ze al negatieve effecten zouden opleveren, pas vanaf 1 mei in de ziekenhuizen gezien kunnen worden.
Niet alleen lopen ze in de ziekenhuizen op hun laatste benen. Maar ook is dat het geval bij steeds grotere groepen in de samenleving. Bij de besluitvorming in het Catshuis en bij de wijze waarop de samenleving daarop reageert, zou in ieder geval toch bij het afwegingsproces rekening gehouden kunnen worden met het volgende.
Rekening houden met
- Zoals gezegd: versoepelingen op 21 april kunnen pas, als ze dat al zouden hebben, een effect hebben in de richting van de ziekenhuizen na 1 mei.
- Het is al heel lang duidelijk dat besmettingen in de buitenlucht amper plaats vinden. Dus er was en is geen enkele reden om de terrassen gesloten te houden. Evenmin om echte beperkingen te stellen aan het sporten, verpozen in de buitenlucht, bezoeken aan Keukenhof, dierentuinen en pretparken.
- Het aandeel (kwetsbare) Nederlanders dat besmet kan worden, neemt steeds meer af. Zeker nu de vaccinaties wat meer op stoom komen. Dat houdt in dat per week circa 3% van de Nederlanders erbij komen met een veel kleinere kans om ernstig ziek te worden.
- Als je naar de cijfers van de positieve testen kijkt, dan zie je dat er geen groei meer is. Vanuit de bekende seizoenspatronen in onze contreien (en de Noordoostelijke staten van de VS) kan met lenteweer een (sterke) daling verwacht worden. Weliswaar is deze maand april het weer duidelijk ongunstiger dan vorig jaar. Maar tegen het eind van deze maand lijkt het lenteweer echt door te breken.
- Je ziet nu een steeds grotere druk vanuit de samenleving om tot versoepelingen te komen. Als die niet worden doorgevoerd wordt de kans steeds groter dat mensen zich niet aan de maatregelen houden. Hierdoor kan het wel versoepelen een overall positiever effect opleveren dan het niet versoepelen.
Bij deze afwegingen neem ik maar niet meer mee dat de maatregelen zelf niet of onvoldoende werken. Een belangrijke manier van besmetting (via de lucht in besloten ruimtes) wordt weinig geadresseerd. Dit zorgt nog steeds voor het overgrote deel van de besmettingen. Maar dat is bij RIVM en OMT tegen dovemansoren gezegd en zal niet ineens vandaag veranderen.
Hoe het Paasweekend roet in het eten kan gooien
Maar ik wil nog wel op een belangrijk facet wijzen, waarvan ik denk dat die de komende twee weken een grote impact kan hebben. En dat is het effect van het Paasweekend in de cijfers.
De reproductiefactor, zoals het RIVM die berekent, is -onterecht- volledig gebaseerd op het aantal positieve testen. Als er door externe omstandigheden minder mensen zich melden om te testen, dan heeft dat een drukkend effect op de reproductiefactor. Dat is bijvoorbeeld het geval geweest tijdens de winterweek in februari. Of na het bekend worden van het datalek van de GGD.
Maar tegelijk is ook het effect dat in de week erna. Wanneer het “normale” aantal mensen zich weer laat testen, de reproductiefactor wat hoger wordt.
Als je naar de cijfers kijkt van de GGD teststraten, dan zie je dat vanaf 31 maart het aantal mensen dat zich liet testen t.o.v. de week ervoor fors lager was. Gemiddeld met circa 8000 per dag. Het grootste verschil was op Paasmaandag met 21.000 minder mensen die zich lieten testen dan de week ervoor.
Vanaf dinsdag na Pasen zijn de cijfers wel ongeveer hetzelfde als de week ervoor.
Paasmaandag had dat o.a. tot gevolg dat er 1250 personen minder positief werden getest dan de maandag ervoor.
Inmiddels is de meest recente reproductiefactor van het RIVM (die van 25 maart) 0,96.
Door die inzakking van het aantal uitgevoerde testen in de Paasdagen kan verwacht worden dat de reproductiefactor, die het RIVM bekend maakt, nog een dag of vier ruim onder de 1 zal zitten.
Maar doordat na Paasmaandag het patroon weer normaler is geworden, zal er wel een abrupte stijging ontstaan van de reproductiefactor. Dus ergens rond het volgend weekend (kort voor 21 april) krijgen we te horen van het RIVM dat de reproductiefactor weer ruim boven de 1 gestegen is.
Dat dit dan de reproductiefactor is van rond 2 april en dat die gestegen is door het effect van het minder testen ten gevolge van de Paasdagen, zal in de discussies die dan ontstaan, weinig uitmaken.
Daarom heb ik geen hoge verwachtingen t.a.v. de versoepelingen op 21 april. Als ze namelijk dinsdag toch aangekondigd worden, zal het met de slag om de arm zijn van de ontwikkeling van de cijfers. En ik denk dat de duidelijk hogere reproductiefactor, die ergens volgende week zal bekend worden, zal leiden tot een uitstel van -een deel- van de voorgenomen maatregelen.
Ik heb maanden geleden gekscherend gezegd dat pas op bevrijdingsdag, 5 mei, er echte versoepelingen zullen gaan plaats vinden. Dat is exact twee weken na 21 april. Ik ben bang dat dit zelfs nog te optimistisch was.
Maar ik laat me graag positief verrassen.
U heeft zojuist gelezen: Zo dreigen de versoepelingen toch weer uitgesteld te worden.
Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.
Help ons om u een goed beeld te geven van de relevante factoren tijdens deze Corona-crisis. Klik hier voor een kleine donatie.
