Juist nu zullen de dagelijke cijfers over de ontwikkelingen rondom Corona met argusogen worden gevolgd. Daarom een uitleg wat die cijfers op dit moment wel en niet -kunnen- aangeven.
Lees volledig artikel: Wat zeggen de Covid-19 cijfers nu en de komende tijd?
Goede databronnen
Je hebt goede data nodig om te kunnen beoordelen hoe de ontwikkelingen nu echt gaan en wat dan de beste actie is, die je kunt ondernemen. En dat is in Nederland – helaas – nog steeds niet het geval. Daarnaast zijn er natuurlijk allerlei discussies over hoe het virus zich verspreidt. En vooral wat je vervolgens al dan niet kunt doen om dat tegen te gaan en welke modellen je gebruikt. Ik heb daar duidelijke opvattingen over, maar daar wil ik het nu (even) niet over hebben.
Juist omdat er nu blijkbaar serieus wordt overwogen om op 28 april diverse maatregelen af te schalen en er allerlei tegengestelde meningen over zijn, zullen de cijfers in de komende tijd een nog belangrijkere rol gaan spelen in de nationale discussies.
Daarom wil ik, aan de hand van de Covid-19 cijfers die we wel hebben, proberen te interpreteren wat deze cijfers nu zeggen en wat we kunnen verwachten.
Daarbij zijn de volgende punten van belang om te beseffen:
- Dat de dagcijfers van het RIVM helaas niet zoveel zeggen door een combinatie van redenen. De GGD-dagcijfers (die wel een groot deel van die cijfers uitmaken) zeggen meer. Omdat je echt weet op welke dag de test is uitgevoerd en hoeveel mensen zich hebben laten testen. Aantekening is natuurlijk wel dat een positieve test nog niet automatisch betekent dat men op dat moment (nog) besmettelijk is. Maar van dag tot dag zal dat aandeel niet echt fors verschillen. Dus mijn analyses zijn gebaseerd op die GGD-dagcijfers.
- Dat ten aanzien van de ziekenhuisopname-cijfers er drie bronnen zijn, die onderling ook nog verschillen, zowel qua actualiteit als qua definities. Ik gebruik die van Stichting NICE (die ook door het RIVM wordt gebruikt). Maar die cijfers worden in de dagen erna nog “bijgeplust”. Doorgaans komt er nog 30% tot 50% bij. Ons Green Team heeft op basis van dat historisch patroon per dag een model opgesteld. Zodat we inschattingen maken voor dat bijplussen, zodat je daarmee toch zo actueel mogelijk bent.
- Dankzij mensen als Marino van Zelst (@mzelst) en Yorick Bleijenberg (@YorickB) worden de dagelijkse open data, die vanuit het RIVM om 15:15 uur beschikbaar komen, toegankelijk gemaakt. Dat helpt om een betere indruk te krijgen van wat zich aan het voltrekken is.
Relatie positieve testen-ziekenhuisopnames
Ziekenhuisopnames en -bezettingen zijn op zichzelf eenvoudiger vast te stellen dan om een schatting te maken hoeveel mensen op dit moment in Nederland echt besmettelijk zijn. Maar zelfs die ziekenhuiscijfers zijn minder absoluut dan men denkt. (Bijvoorbeeld “lig je in het ziekenhuis omdat je Covid-19 hebt? Of lig je in het ziekenhuis om iets anders en is vastgesteld dat je ook Covid-19 hebt?”).
Maar als men vooral wil sturen op de bezetting van de ziekenhuizen, dan zou het fijn zijn als het aantal positieve testen vandaag een goede voorspelling zijn van het aantal ziekenhuisopnames voor over 5 tot 7 dagen. Dat is met name nu een belangrijke vraag. Juist omdat die cijfers een rol gaan spelen bij de besluitvorming en de publieke discussie.
In de onderstaande grafiek ziet u in blauw het verloop van de ziekenhuisopnames per dag op basis van de NICE Covid-19 cijfers. (Na correctie voor de laatste paar dagen vanuit ons Green Team). In geel de positief getesten uit de RIVM-database. Daarbij zijn correcties aangebracht voor het feit dat tussen Kerst en Oud en Nieuw en tijdens de onze zevendaagse koude winter vanaf 7 februari, de teststraten even gesloten waren.
Criteria
Besef bij het bekijken van deze grafiek dat begin december de criteria om te mogen testen aanzienlijk werden uitgebreid. En dat vanaf begin februari het testen van basisschoolleerlingen sterk toe kon nemen.
Ik richt me nu vooral even op de laatste vier weken. Met daarin dan de cijfers van de ziekenhuisopnames en de GGD-ziekenhuiscijfers. En in de tijd verschoven, zodat de GGD-cijfers als het ware 5 dagen naar achteren zijn verschoven, zodat die gelijkgetrokken worden op het moment van de besmetting. Het zijn zevendaagse gemiddeldes. Ik heb de tijdas verplaatst naar het midden van die 7 daagse periode.
Tot begin april is het patroon vergelijkbaar met het patroon zoals we het in de laatste maanden hebben gezien. De drie lijnen lopen redelijk gelijk op. Maar vanaf begin april verandert het patroon.
Twee dingen vallen dan op.
- Rondom Pasen zien we een daling. Daar kunnen drie factoren een rol bij gespeeld hebben:
– er hebben minder mensen zich laten testen tijdens de Paasdagen,
– de basisscholen waren 5 dagen dicht,
– en eind maart hebben we een paar dagen heel mooi weer gehad, waardoor de besmettingskans afneemt. - Maar vanaf 8 april zien we een nieuw en belangwekkend patroon. De ziekenhuisopnames zijn aan het dalen, terwijl het aantal positief getesten oploopt. Maar dat oplopen van de positief getesten gaat nu niet gepaard met een stijging van het aantal mensen dat zich laat testen. Hetgeen in oktober, december en half februari wel het geval is geweest.
Als we begrijpen wat er nu sinds 8 april aan de hand is, kunnen we beter de Covid-19 cijfers van vandaag en morgen analyseren en inschatten wat er gaat gebeuren.
De dalende ziekenhuiscijfers
Vanaf begin januari heb ik de ontwikkelingen in Israël op de voet gevolgd. Goed was te zien hoe de ziekenhuisopnames in het begin gingen dalen bij de oudste leeftijdscategorieën en daarna ook bij de wat jongere groepen. Dat was het effect van het vaccinatiebeleid daar. Hoewel in Nederland het vaccineren veel langzamer is gebeurd dan in Israël, moet hier ook een vergelijkbaar effect ontstaan. Deze grafiek van Yorick Bleijenberg laat dat goed zien.
Vanaf half maart zie je bij alle leeftijdsklassen onder de 80 jaar een duidelijke stijging en vanaf begin april een stabilisatie. (De dalletjes rond 4 april zullen mede liggen aan de Paasdagen).
Maar als je naar het verloop van de groep boven de 80 jaar kijkt (de beide blauwe lijnen), dan zien we eerst een stabilisatie en dan een langzame daling. (De laatste dagen zullen nog wel wat bijgeplust worden).
Dat is een belangrijke bevinding.
Want als die blauwe lijnen het patroon van de andere lijnen hadden gevolgd, dan zouden er nu per dag 30 tot 40 meer ziekenhuisopnames zijn geweest. Daarnaast zien we dat de gele lijn van de 70 tot 79-jarigen minder scherp stijgt dan die van de groep 50 tot 69 jaar. Ook dat lijkt inmiddels 5 tot 10 minder ziekenhuisopnames per dag tot gevolg hebben.
Dus de ziekenhuisopnames sec geven niet meer goed weer hoe de verspreiding van het virus gaat. Maar tegelijkertijd weten we ook dat in de komende weken door de vaccinatie die relatieve afname van de ziekenhuisopnames bij de groepen die gevaccineerd zijn, verder zal toenemen.
Als ik nu dezelfde grafiek van de laatste vier weken ga maken, maar dan zonder het vaccinatie-effect op de ouderen, dan zou de grafiek er als volgt ongeveer hebben uitgezien. (Omdat het aandeel 80+ bij het aantal positieve testen in absolute zin al heel klein was, heeft de vaccinatie in absolute zin nog weinig effect op de gele lijn in deze grafiek).
Geen stijging ziekenhuisopnames
De blauwe lijn van de ziekenhuisopnames daalt minder scherp dan de grafiek, die ik presenteerde op basis van de echte cijfers. Maar goed te zien valt dat de stijging vanaf Pasen in de GGD- teststraten toch een duidelijke stijging te zien is. En zonder dat dit echt tot meer ziekenhuisopnames heeft geleid. In tegendeel zelfs.
Juist omdat de gele lijn van het aantal positieve testen stijgt en de groene lijn van het aantal uitgevoerde testen niet, lijkt er iets aan de hand te zijn. Hierdoor geeft de gele lijn niet goed weer hoe de echte infecties zich onder de bevolking voltrekken.
Ik heb hier wel een aantal mogelijke verklaringen voor, en daar kom ik op ee ander moment samen met ons Green Team nog op terug, maar het belangrijkste eigenlijk is de conclusie die uit de grafieken op deze pagina valt te trekken:
De dagcijfers van GGD of RIVM zijn geen goede voorspelling (meer) voor de ziekenhuisopnames die 5 a 7 dagen erna gaan volgen.
Zeker omdat de komende weken alle Covid-19 cijfers met argusogen gevolgd gaan worden is het heel belangrijk om dit te beseffen.
Daarnaast zijn nog twee punten van belang hierbij:
- Het dempend effect van de ziekenhuisopnames door de vaccinatie bij de ouderen zal alleen nog maar sterker worden in de komende tijd.
- We hebben ontzettend pech met het weer van april dit jaar. Vorig jaar hadden we 20 dagen met meer dan 15 graden plus de vochtigheidsgraagd was relatief hoog. Dit jaar blijft de temperatuur vrijwel steeds (ruim) onder de 15 graden. Alleen deze paar dagen zit het er iets boven, maar zelfs begin mei wordt nu verwacht dat het onder de 15 graden blijft. Pas als de temperatuur duidelijk boven de 15 graden komt of bij een wat lagere temperatuur de luchtvochtigheid heel hoog is, gaat het weer ons echt helpen. Dus dat effect gaat pas echt werken zodra we het weer krijgen, dat we vorig jaar al in april hadden (met op 12 april, eerste Paasdag, 20 graden max. temperatuur).
Hopelijk zal bij de discussies, die de komende tijd gevoerd gaan worden, deze kennis en interpretatie van de cijfers bij alle betrokkenen een rol gaan spelen. Zodat er niet hap-snap op dagcijfers gereageerd wordt zonder dat men de context mee in beschouwing neemt.
U heeft zojuist gelezen: Wat zeggen de Covid-19 cijfers nu en de komende tijd?
Volg Maurice de Hond op Twitter en YouTube.
De artikelen op maurice.nl worden niet hap-snap gemaakt, maar worden juist uiterst secuur samengesteld om u een zo eerlijk mogelijk beeld te geven mbt de Corona-crisis. Dat kunnen we alleen blijven doen met uw hulp in de vorm van een vrijwillige kleine bijdrage.
