De insteek van de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, met als cruciale pijler een nieuwe bestuurscultuur, zal niet alleen uitlopen op een historische uitslag. Maar wat nog belangrijke zal zijn het geeft de kans op een heel andere manier van formeren en samenstelling van de regering, waarbij de samenstelling van de Eerste Kamer ook nog een bijzondere rol gaat spelen. Maar als dat niet echt gebeurt dan zal dat zeer negatieve gevolgen kunnen hebben voor de Nederlandse samenleving.
Lees volledig artikel: Laatste kans door een nieuwe partij!?
Laatste kans door een nieuwe partij!?
Nieuwe partij
Zondagavond kwam de – langverwachte – aankondiging van Pieter Omtzigt dat hij mee gaat doen aan de verkiezingen met een nieuwe partij. Aangezien hij al een tijd de meest populaire politicus van Nederland is, zal zijn deelname met “Nieuw Sociaal Contract” een grote impact hebben op de campagne, de uitslag en misschien nog meer op de regeringsvorming. We lijken mede daardoor af te stevenen op historische verkiezingen en – waarschijnlijk meer nog – op een unieke formatie. Waarbij ook het feit dat de nieuwe partij nul zetels in de Eerste Kamer heeft en BBB 16, een belangrijke rol speelt.
Maandag heb ik het basisdocument gelezen van de nieuwe partij, zoals het op de website staat van Pieter Omtzigt. Verder heb ik gekeken naar het uitgebreide interview van Pieter Omtzigt maandagavond bij Nieuwsuur. Daarbij viel me een interessante tegenstelling op:
- Van de kant van Pieter Omtzigt en de nieuwe partij stelde ik een onorthodoxe aanpak vast. Geen programma met oplossingen voor alle problemen van vandaag. Geen ambitie van de lijsttrekker om premier te worden en ook nog de uitspraak dat er niet gestreefd wordt om de grootste partij te worden.
- De reacties in de media verliepen echter op de oude manier. Het interview in Nieuwsuur was daar een goed voorbeeld van. Alsof een voetbalverslaggever ineens een interview moest afnemen van een dammer.
Maar als je het basisdocument goed leest en goed naar de antwoorden van Pieter Omtzigt luistert dan is er al veel meer duidelijk dan de media door lijken te hebben.
Andere campagne-cultuur
De vorige keer dat een partij een andere bestuurscultuur aankondigde (D66 in 2021) kwam er niets van terecht. Dezelfde partijen kwamen in de regering als bij de voorafgaande en dezelfde premier. Maar gezien de insteek van Omtzigt met zijn nieuwe partij en zijn optreden de laatste jaren in de Tweede Kamer is dit onderwerp voor hem wel cruciaal.
Dus als je met die ogen kijkt naar de aankondiging van Omtzigt en zijn interviews dan is het logisch dat dit zijn insteek zal zijn bij de campagne “om dan niet de maximale uitslag te proberen te halen” door:
- Niet op alle media-uitnodigingen in te gaan, niet aan veel debatten mee te doen waar iedereen een paar minuten spreektijd krijgt. Maar alleen aan tweegesprekken van één a twee uur.
- Geen korte-termijn toezeggingen doen over actuele onderwerpen en het verwachtingspatroon temperen.
Dat is een aanpak, waaruit zou kunnen blijken dat men niet op een maximale uitslag uit is. Maar die wel eens een beter resultaat zou kunnen opleveren dan als hij wel aan de hele verkiezingskermis mee gaat doen.
Met nog drie maanden te gaan kan er – zeker bij een nieuwe partij – nog veel gebeuren. Iemand ergens laag op de lijst, met een dubieus verleden. Of met problematische uitspraken in de media. Een zwak optreden van Omtzigt. Uitgaande van ongeveer een derde van de kiezers die (heel) positief ten opzichte van Omtzigt staat en zijn keuze om aan de verkiezingen mee te doen, lijkt mij de volgende uitslag voor NSC het meest waarschijnlijk: tussen de 20 en 40 zetels. En dat zal grote gevolgen hebben voor de uitslagen van de andere partijen, maar nog meer voor de aanpak van de regeringsvorming. Waarbij in de commentaren de samenstelling van de Eerste Kamer wordt vergeten.
Daarnaast zullen de vele nieuwe lijsttrekkers ook een impact hebben op de uitslag.
Andere (formatie-)cultuur
Als een nieuwe bestuurscultuur je speerpunt is, dan begint dat natuurlijk al direct na de verkiezingen bij de regeringsformatie. We kennen natuurlijk nog niet de uitslag, maar een aantal contouren zijn al wel duidelijk en zullen bepalend zijn voor de deelnemers aan de formatie.
Behalve als er echt grote ingrijpende gebeurtenissen plaats vinden, denk ik dat de uitslagen van de grootste partijen binnen deze marges zullen uitkomen:
- NSC: tussen 20 en 40 zetels
- VVD: tussen 20 en 35 zetels
- PvdA/GroenLinks: tussen 25 en 40 zetels
- BBB: tussen 10 en 25 zetels
- PVV: tussen 10 en 20 zetels
De andere partijen zullen moeite hebben om boven de 10 zetels uit te komen.
Besef dat er een goede kans is dat NSC+BBB samen boven de 40 zetels uitkomen. Terwijl die partijen nu nog maar 1 (of 2) zetels in de Tweede Kamer bezetten! Dat zou betekenen dat meer dan een kwart van de Nederlanders op een “nieuwe” partij zal stemmen.
Samenstelling Eerste Kamer
Het zou zo kunnen zijn dat drie van deze vijf grootste partijen samen meer dan 75 zetels halen.
Nog los of deze drie partijen dan echt in staat zijn om er met elkaar uit te komen is er wel één cruciaal punt. En dat is de samenstelling van de Eerste Kamer. PvdA/GroenLinks hebben samen 14 zetels, VVD 10. Maar NSC heeft er nul. En dat gaat een grote impact hebben op de regeringsvorming. Want deze drie samen komen maar op 24 zetels uit.
BBB heeft namelijk 16 zetels in de Eerste Kamer. Dat houdt bijna de zekerheid in dat BBB, ook als die partij qua Tweede Kamerzetels niet nodig zou zijn voor een meerderheid, toch cruciaal zal zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer. Mede omdat NSC er nul heeft. Kortom: ik kan me bijna geen regering voorstellen, waaraan BBB niet zal meedoen.
Maar wat nog belangrijker is, ik denk dat die gewenste nieuwe bestuurscultuur van NSC (die BBB ook bepleit) voor de formatie drie gevolgen zal hebben:
- Er komt geen dichtgetimmerd regeerakkoord. Er wordt meer vrijheid toegestaan bij het stemmen door regeringsfracties.
- De personele invulling zal meer gericht zijn op vakministers dan politici die doorgroeien vanuit hun Kamerlidmaatschap.
- De premier zal niet één van de lijsttrekkers zijn van de deelnemende partijen.
Historisch
Als het bovenstaande gaat gebeuren dan zullen het echt historische verkiezingen zijn met ingrijpende gevolgen voor de politieke- en bestuurscultuur in Nederland.
Ik ben heel benieuwd wanneer de media echt door hebben dat de traditionele benadering niet past bij deze verkiezingen. Niet bij – een deel van – de deelnemende partijen, niet bij – een deel van – de nieuwe lijsttrekkers en ook niet bij de wensen/verwachtingen van een fors deel van het electoraat. Dus ook niet bij de organisatie van de gesprekken met en discussies tussen de lijsttrekkers.
Als dit succesvol is dan zou het kunnen leiden naar een situatie waarbij er toch weer meer vertrouwen van de bevolking komt in de politiek en de belangrijkste politici.
Aan de andere kant: als te veel de oude spelletjes de overhand krijgen, de formatie lang duurt en ook dit keer er geen nieuwe bestuurscultuur gaat komen, dan vrees ik een grote deceptie onder een behoorlijk deel van het electoraat. En dan kunnen de gevolgen voor een gepolariseerde samenleving met een aantal hele grote uitdagingen wel eens van een orde zijn, die tot dusverre voor Nederland ondenkbaar was.
Ik hoop dat alle betrokkenen zich bewust zijn van dit grote risico en zich inspannen voor oplossingen, ook als ze onorthodox zijn. En dat de parlementaire media daar ook de ruimte voor zullen geven.
U heeft zojuist gelezen: Laatste kans door een nieuwe partij!?
Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.
Deze website opereert dankzij de financiële steun van de bezoekers en kent geen paywall of adverteerder. Klik hier als u een (kleine) donatie wilt geven. Onze dank is groot.
